Zelfdestructie als enige natuurtalent

Freek van Kraaikamp (1985) heeft tien jaar een carrière gehad binnen de recruitment. Tegenwoordig werkt hij als loopbaancoach en zet hij zijn kritische geest in tijdens het schrijven van columns en boeken. Tot de club failliet ging, was Van Kraaikamp jarenlang supporter van FC Haarlem. Hij stond regelmatig tussen zijn vrienden op de tribune en naar eigen zeggen waren dit de meest 'vormende jaren van zijn leven'. Zijn debuutroman Elitepauper (2018) is gebaseerd op deze tijd, en gaat in het bijzonder over de rauwe voetbalcultuur, de loyaliteit, de vriendschappen en de wereld waarin mannen veel drinken en vechten. 

De roman gaat over een man die in twee verschillende werelden leeft. Overdag maakt hij carrière en omringt hij zichzelf met 'taakjesmensen' en in de nacht verandert hij in een hooligan. De nachten zijn lang en heftig als de jonge hoofdpersoon samen met zijn 'broeders' op de vuist gaat met andere mannen. Maar zelfs in de meest rauwe periodes van het leven kunnen ze elkaar niet laten vallen. Wanneer iets tegenzit, staan ze naast elkaar. Mocht je dit niet doen, word je gedwongen uit de groep te gaan. Toch kan het hoofdpersonage uit de roman dit leven niet lang volhouden. Langzaamaan neemt de angst zijn leven over en wordt het voor de jonge man steeds lastiger om zichzelf op de been te houden.  

"De enige grootsheid in mijn leven bestaat momenteel uit het uitdelen en ontvangen van een paar tikken. Ik snap dat dat voor buitenstaanders moeilijk te begrijpen is. Geen selfies en geen likes om met anderen te delen. Gewoon man tot man. Het enige grootse en meeslepende daaraan zijn de haat en de woede tussen ons, op dat ene moment."

Van Kraaikamp heeft de wereld van zijn personage levensecht beschreven. Het wordt de lezer al snel duidelijk dat de schrijver bepaalde gebeurtenissen in de roman zelf heeft meegemaakt, zoals de vechtpartijen. Van Kraaikamp beschrijft bijvoorbeeld gedetailleerd welke fases een goede vechtpartij heeft en hoe het voelt als je een keer verliest. Een goede romanschrijver vergroot echter bepaalde aspecten in het verhaal of blaast eigen belevenissen enigszins op om het effect groter te maken. Met deze techniek heeft Van Kraaikamp de rauwheid van het leven van zijn personages op een effectieve manier benadrukt. De heftige passages en rauwe dialogen zullen niet bij iedereen in de smaak vallen, maar het past wel bij het beeld van de roman. Bovendien is Van Kraaikamp er in geslaagd om de lezers bij de wereld van zijn personages te betrekken. Zijn schrijfstijl werkt daaraan mee: direct en zonder opsmuk vertelt de hoofdpersoon zijn waarheid over het leven.

Het geweld in het boek is een metafoor voor iets groters in het leven, namelijk het gevoel dat je wilt ontsnappen aan de banaliteit ervan. Het hoofdpersonage van de roman voelt dat hij in zijn leven geen kant meer op kan en in zijn hoofd is er geen ruimte meer voor reflectie. Toch heeft Van Kraaikamp een personage beschreven dat wel hunkert naar enige zelfreflectie. Wanneer een meisje de ‘allemansvriend’ confronteert met lastige levensvragen, vormt dit een mooi keerpunt in de roman. Maar of de jongen echt tot inzicht komt, is natuurlijk de vraag. 

"Het maakt iemand van je. Er zijn geen andere situaties waarin je jezelf beter leert kennen dan in een gevecht. Een gevecht met een ander, en jezelf."

Elitepauper is onder andere door het onderwerp en de thematiek een opvallend boek. Wellicht zullen mensen het verhaal te rauw en hard vinden, maar andere zullen de eerlijkheid en de schrijfstijl juist waarderen. Van Kraaikamp is er in ieder geval in geslaagd om een wereld te creëren waar vele mensen niet veel over weten, maar waarin echt geleefd wordt met alle mooie en lastige momenten meegenomen. Het is een bijzonder boek, met vaart geschreven en de belevenissen van de personages zullen niet snel worden vergeten.