Een lichamelijke storm van verdriet en lust

In Gewone Hollandse jongens voert Mira Feticu de lezer mee in de koortsige, ongefilterde gedachtewereld van een weduwe die drie jaar na de dood van haar man worstelt met verlies, verlangen en buitensluiting. De verteller – bewust naamloos – schuift af en toe aan bij de familiebijeenkomsten van haar voormalige schoonfamilie. Ze voelt zich er nooit welkom en wordt gezien als ‘de Oost-Europese vrouw’ die niet in het Nederlandse plaatje past. Toch blijft ze verschijnen, niet uit loyaliteit, maar om even haar zwager Benjamin – de broer van haar overleden man – aan te raken. Benjamin is namelijk het brandpunt van een intens en verboden verlangen. In zijn lichaam herkent de verteller flarden van haar man, maar ook de belofte van een nieuwe lichamelijkheid. Feticu laat haar hunkering zonder terughoudendheid verwoorden: niets wordt verhuld, alles benoemd.

Die intensiteit komt naar voren in indringende momentopnamen die de lezer recht in haar binnenwereld trekken. Zo beschrijft ze een pijnlijke herinnering waarin Benjamin haar kinderloosheid benoemt, op een toon die zowel hard als onwetend is:

‘Goed dat jullie geen kinderen hebben gekregen,’ zei Benjamin tegen mij. Hij had geen idee dat zijn broer hetzelfde zei voor zijn dood, en beiden hadden geen idee hoe pijnlijk dat voor mij was. Te oud om met iemand anders kinderen te krijgen, te jong om mijn kinderloosheid te accepteren. Hij keek naar mij met die nepschuldige groene ogen, wachtend op mijn reactie. En ik moest dankbaarheid voelen voor de geschonken aandacht, ondanks de harteloosheid van zijn boodschap.

Op een ander moment krijgt haar eenzaamheid en lichamelijke hunkering een rauwe, intieme vorm. Ze bekent:

Het enige moment waarop ik voel dat ik leef is tijdens het masturberen. Dan accepteer ik de lucht, dan ben ik dankbaar en ik denk niet meer aan wat had moeten zijn of wat zou kunnen. Ik adem.

Deze fragmenten laten de complexe emotionele storm van de verteller duidelijk zien: schuld, bitterheid, verlangen en gemis botsen tegen elkaar. Ze voelt zich gevangen tussen herinnering en realiteit, tussen de lichamelijke nabijheid die ze zoekt en de sociale afstand die haar wordt opgelegd. Feticu presenteert rouw en verlangen niet als verstild verdriet, maar als een voortdurende spanning die zich in gedachten en lichaam manifesteert.

De constante herhaling van dezelfde verlangens en beelden kan de lezer soms vermoeien, waardoor de obsessie van de weduwe eenvormig en claustrofobisch aanvoelt. Tegelijkertijd is deze cirkelbeweging een bewuste stilistische en thematische keuze: ze weerspiegelt het onontkoombare karakter van haar verlangen en de manier waarop herinnering en gemis zichzelf steeds opnieuw voeden. Door voortdurend terug te keren naar dezelfde beelden en emoties, maakt Feticu de psychologische gevangenis van de verteller voelbaar; haar gedachten zijn niet lineair of oplosbaar, maar bestaan als een herhalende, bijna ritmische storm die de lezer meeneemt in de intensiteit van rouw, lust en obsessie.

Daarnaast voegt de culturele achtergrond van de hoofdpersoon een extra laag toe. Als migrant voelt zij zich nooit volledig geaccepteerd, terwijl de zogenoemde ‘gewone’ Hollandse jongens – zorgzaam, nuchter, alledaags – voor haar een ideaalbeeld worden. Waar haar schoonfamilie haar als buitenstaander wegzet, verheft zij de Hollandse man tot object van bewondering en lust. In deze omkering schuilt een subtiel commentaar op identiteit, oordeel en culturele verschillen.

Het slot van de novelle introduceert een onverwachte wending die de hoofdpersoon in een nieuw perspectief plaatst. Deze verschuiving kan de lezer zowel verrassen als ontregelen: enerzijds verdiept het de gelaagdheid van haar karakter en werpt het nieuw licht op eerder ambigu gedrag; anderzijds kan het de radicale dubbelzinnigheid die eerder zo krachtig aanwezig was enigszins afzwakken. Feticu speelt hier bewust met interpretatie, waardoor de lezer wordt uitgedaagd zijn oordeel voortdurend bij te stellen en de complexiteit van verlangen, schuld en identiteit opnieuw te overdenken.

Gewone Hollandse jongens is uiteindelijk een gedurfde novelle, geschreven in een stijl die zowel meeslepend als overweldigend is. Feticu durft rouw, verlangen en onvervulde dromen te tonen als een lichamelijke storm – pijnlijk, intiem en onvergetelijk.