Onder communistisch bewind

Bernlef hefft me met dit boek veel geleerd over de onderdrukking van het communistisch bewind in een oostblok land, vanaf de inval van een buurland in 1956 tot 1980, toen de hoofdpersoon in het boek Tomas Szass overleed.
Tenminste als de roman op feitelijke geschiedenis is gebaseerd, waar ik na wat gegoogle zwaar aan twijfel. De hoofdpersoon in het boek is een (Hongaarse) schrijver, Tomas Szass, daar begint de twijfel al mee. In de wikipedia pagina's vindt ik wel een Thomas Szasz, maar die werd geboren in 1920 en stierf in 2012, terwijl Bernlef's Tomas werd geboren in 1894 en in 1980 overleed.Het verhaal speelt zich af in een stad die feitelijk uit twee steden bestond en die aan de rivier Doena ligt. Ik dach aan Budapest, maar dat klopt niet met de rivier, het zou eerder Riga kunnen zijn.
Veel verandert dat niet in het verhaal en de censuur is er niet minder om. Eigenlijk gaat het hele verhaal over het maken van een film over het leven van Tomas Szass, Die direct na de inval van de Russen (dat moet kloppen) gevangen werd gezet vanwege zijn niet communistische denkbeelden en uitspraken. Hij is in 1960 vrijgekomen nadat hij een verklaring aflegde dat hij de vroegere denkbeelden niet (meer) onderschreef. Die verklaring komt echter niet uit zijn hart, maar hij wilde vanwege zijn vrouw Edith en zijn moeder vrij zijn. De officiële film die gemaakt wordt bevat alleen materiaal dat bij de statsoverheid door de beugel kan. Van het onbruikbare (te kritische materiaal) maken Carla en Judith het echte verhaal. Daarvoor maken ze nog wel aanvullende opnamens waarin Tomas geïnterviewd wordt (kort voor zijn dood).
Een mooi boek met goede uitgewerkte karakters, dat mag dan ook wel voor een boek dat in 1987 de AKO-literatuurprijs (de huidige bookspot literatuurprijs) won.