Gruwelijk geweld, chaos, helden en misdadigers

Khushwant Singh (1915-2014), hij werd net geen eeuw oud. De Indiaanse auteur bracht zijn imposante debuutroman Trein naar Pakistan uit in 1956. Als een ooggetuige beleefde hij de Partition van 1947: het uiteenvallen van zijn geboorteland, waarbij het moslimdeel van India verderging als Pakistan. Deze afscheuring bracht grootse volksverhuizingen met zich mee, maar resulteerde bovenal in een bitse strijd tussen moslims en hindoes. Schrijnend gevolg: een gigantisch aantal doden. De auteur vertelt over dit stuk zwarte Indiase geschiedenis via een eigen verhaal, waarin hij illustreert hoe de bevolking de Partition heeft ervaren.

De lezer maakt kennis met een aantal personages uit het fictieve grensdorpje Mano Majra. Het is de zomer van 1947, de plaatselijke bevolking die bestaat uit moslims, sikhs en hindoes leeft vreedzaam samen met elkaar. Maar dan wordt een vooraanstaande dorpeling vermoord; Juggut Singh is onmiddellijk de belangrijkste verdachte. Juggut is immers berucht als belhamel én hopeloos verliefd op het moslimmeisje Nooran. Wat volgt is een achtbaan van gebeurtenissen; de start van een verschrikkelijke burgeroorlog is een feit. Een complete chaos wordt het als een trein binnenrolt met een hele lading lijken van duizenden vluchtelingen. Mano Majra zal voortaan nooit meer hetzelfde vredige, veilige dorpje zijn. Juggut Singh wil maar twee dingen: in zijn woonplaats de rust doen wederkeren én zijn bijzondere liefdesrelatie met Nooran bekrachtigen. Om dit te bereiken wil hij ver gaan, heel erg ver zelfs…

“Er waren lijken die tegen de achterwand van het compartiment zaten gedrukt en angstig keken naar de lege ramen, waar waarschijnlijk kogels, speren en pieken doorheen waren gegaan. Er waren toiletten die tjokvol zaten met lijken van jongemannen die zich een weg naar betrekkelijke veiligheid hadden gevochten.”

70 jaar na de Partition verschijnt Trein naar Pakistan voor het eerst in het Nederlands, voorzien van een erg verhelderend voorwoord van Naema Tahir, auteur met Pakistaanse ouders. Over deze roman schrijft ze wel iets heel essentieels: “Bovendien toont dit verhaal wat voor desastreuze gevolgen het kan hebben als groepen mensen tegen elkaar worden opgezet. We leven in een tijd waarin dat weer lijkt te gebeuren. Laat Trein naar Pakistan voor ons een lering zijn!” Helemaal raak, toch? Een markante roman en een pakkend verhaal, waarin een rustig dorpje binnen enkele dagen verandert in een totaal verscheurde gemeenschap. Tevens een bijzonder liefdesverhaal, waarin de tragedie uit 1947 centraal staat.

In zijn eigen woorden probeert Khushwant Singh te verhelderen wat het zou betekenen een vluchteling zijn, te worden gehaat door anderen omwille van je eigen geloof. Wat het inhoudt om bij je vijand de vrouw van je leven aan te treffen. Tevens schetst de auteur een haarscherp beeld van de politieke, sociale, fysische en geestelijke stemmingen die toen heersten. Voor de nieuwe generaties van lezers zet hij de poort wijd open. Singh biedt onbeperkte toegang tot de gedenkwaardige gebeurtenissen uit het verleden van India in 1947.

Trein naar Pakistan is een historische roman waarin gruwelijk geweld, chaos, helden en misdadigers een belangrijke rol opeisen. Kundig vertaald uit het Engels door Ankie Blommesteijn.