Nemesis: een thriller/politieroman met een diepere betekenis

Nemesis is een titel die door meerdere auteurs gebruikt wordt. Nemesis is in de mythologie de godin van wraak en gerechtigheid. Deze politieroman/thriller/roman van Simon de Waal heeft een opvallende zilvergrijze cover met een opvallend lettertype. “Een vrouwelijke officier van justitie wordt bedreigd. Een team rechercheurs besluit het heft in eigen handen te nemen. Hoe ver ga je als je alles te verliezen hebt”, zo is op de cover geschreven. Dat maakt je meteen nieuwsgierig. Daar komt nog het ‘Proces-verbaal’ bij dat als losse bijlage is toegevoegd.

Het boek is in vijf delen verdeeld en ieder deel wordt voorafgegaan door een citaat dat de kern van het deel aangeeft. Aan het begin van ieder deel kun je dus even mijmeren over wat er gaat gebeuren. Daardoor wordt het boek rijker en wordt het meer dan alleen een pageturner. Het boek leest als een politiewagen met de sirene aan, laat je niet meer los. In de proloog wordt de 'probleemstelling' helder neergezet. Het citaat van Marcus Aurelius onderstreept dat: “De beste wraak is om precies tegengesteld te zijn aan degene die jou schade heeft berokkend.”

Bij Sylvia van Maele, officier van justitie, thuis wordt een getuige in een zaak die zij met haar team onderzoekt vermoord. Het team waar Sylvia mee samenwerkt heeft een onderzoek met als naam Nemesis, een ander woord voor aartsvijand. Als vervolgens een van de leden van haar team gedood en een ander gewond raakt dan ligt daar de kiem van het hoofdthema van het boek: "Dit laten we toch niet ongestraft aan ons voorbijgaan? De vijand moet boeten!." De leden van onderzoeksteam hebben allen hun eigen referentiekader, maar ze overbruggen de verschillen en zijn één als mensen van het eigen team gedood of gewond worden. De handeling voltrekt zich vervolgens grotendeels chronologisch al zitten er vaak wel 'cliffhangertjes' in in de vorm van verwijzingen naar wat er gaat gebeuren. Dat zorgt voor de nodige spanning. Het team is van het onderzoek afgehaald, maar gaat door, speelt eigen rechter.

Centraal thema is dus wraak en gerechtigheid. Het gaat constant over 'hoe ver je mag gaan' in het voor eigen rechter spelen. Regelmatig is er twijfel om door te gaan, maar is het voor het onderzoeksteam ook lastig om 'de rem er op te zetten. 'Tot op het moment dat men niet meer terug kan. Waar stoppen de gevoelens van wraak, waar ligt de grens? Wraak nemen, het recht in eigen hand nemen wil niet zeggen dat je juridisch ook recht doet. “Pas op dat je bij het bestrijden van monsters niet zelf een monster wordt”(citaat van Nietzsche bij deel 4 van het boek).

Op het eerste gezicht lijkt het een makkelijk weg te lezen spannend boek (Simon de Waal schrijft ontzettend beeldend) en spannend is het zeker! Maar hoe gaat men met wraak en rechtvaardigheid omgaat. Er lijken heel veel personages in het boek een rol te spelen en daardoor lijken ze qua karakter niet erg uitgewerkt worden. Het wordt anders als je doorhebt dat er eigenlijk maar twee grote ‘karakters’ tegenover elkaar staan: het onderzoeksteam en de criminelen. De criminelen worden in perspectief geplaatst. Waarom zijn ze crimineel geworden? Door korte schetsjes portretteert Simon de Waal hen. Guzman, de leider van de criminelen, “werd heen en weer geslingerd tussen zijn vrijgevochten moeder en zijn naar rust hunkerende vader." Martin Guzman blijft een crimineel, maar hij is het langzaam geworden. De maatschappij heeft hem tot dat punt gebracht.

Simon de Waal heeft een buitengewoon knappe prestatie geleverd. Je kunt Nemesis namelijk op verschillende manieren lezen: als thriller, maar ook als een verhaal vol maatschappijkritiek. Dat heeft hij als het ware in het boek verstopt. Het is in onze maatschappij vaak moeilijk om je recht te krijgen. Door juridische trucjes wordt de beschuldigde - vooral als hij vermogend is, als hij/zij er in slaagt om superadvocaten te krijgen - vrijgesproken. Dat is onbevredigend. Dat zie je ook in dit verhaal. Het onderzoeksteam denkt gefrustreerd te worden door het politieapparaat en alles wat daarmee samenhangt en gaat op zoek naar gerechtigheid. Dat uit zich in wraak. Maar hoever kun en mag je gaan. Waar ligt het 'point of no return'? Het onderzoeksteam gaat dat voorbij.

Wat in dit verhaal gebeurt kan zo maar in het echt ook gebeuren. Hebben we zelf niet als de rechtbank tot een voor de neutrale toeschouwer een onbevredigende uitspraak doet het idee dat we door sluwheid en listigheid van advocaten gefopt worden. Vraagt dat om wraak, gerechtigheid?

Onrecht, onmacht, het gevoel dat je (samen met anderen) moet optreden tegen een ongrijpbaar kwaad, het feit dat je onderworpen wordt aan wetten en regels en daar tegenover moraal en ethiek kunt stellen: hoe ver is ieder van ons bereid te gaan?
Een spannend boek dat zomaar echt gebeurd had kunnen zijn. Simon de Waal heeft een prachtig boek geschreven. Het is meer dan een thriller!