Wordcraft

Dit verhaal start op een 19de eeuwse rietsuikerplantage met al zijn koloniale gruwelijkheden, gezien vanuit de ogen van de 11-jarige slaaf Washington Black. Je zou je als lezer dus snel vergissen, maar dit is zeker niet slechts een boek over de verschrikkingen van de slavernij. Op nog geen 10 pagina’s na de opening verteld ‘Wash’ ons al dat hij op 18-jarige leeftijd een vrij man is. Dit boek gaat dus over slavernij, zeker, maar het gaat ook over hoe het is om echt vrij te zijn, ongeacht iemands huidskleur. Over de last, de verantwoordelijkheid en het schuldgevoel van persoonlijke vrijheid in een tijd van slavernij.

“Wat betekend het om vrij te zijn, Kit?” vraagt Washington aan Big Kit, een slavin die hem een tijd lang beschermd. “Dat je kunt gaan waarheen je maar wenst” antwoord ze hem. En door een aantal toevalligheden krijgt hij langzaamaan steeds meer die vrijheid. Eerst wordt hij verlost van de dagelijkse gruwelijkheden op de plantage als hij wordt aangesteld als persoonlijke assistent van Christopher ‘Titch’ Wilde, de aardige broer van de plantage-eigenaar. Washington blijkt over een onvoorstelbaar tekentalent te beschikken. Later in het boek wordt hij met zijn potlood en schetsboek assistent van bioloog Dr Goff.

Het plot gaat letterlijk alle kanten op. Soms wat vergezocht, maar nooit echt ongeloofwaardig. We beginnen met een ontsnapping van de plantage op Barbados, in een hete luchtballon! Via de woelige baren naar Virginia en door naar Nova Scotia, de barre Noordpool en vervolgens naar London en via Amsterdam(!) naar Marokko. Hele even zou je wensen dat Edugyan wat langer op de plantage was gebleven, want die sfeer weet ze toch wel heel beklemmend – indringender dan Twelve Years a Slave – op papier te zetten. Maar ook tijdens de wereldreis die daarna gemaakt wordt, toont ze aan dat ze heel nauwkeurig onderzoek heeft gedaan naar al die verre streken. Erg knap en het leest dan ook heerlijk weg. De schoonheid ligt in het betoverende taalgebruik van Edugyan, in goed Engels: wordcraft. En da’s dan ook direct een compliment voor de vertaling.

Het verhaal krijgt mythische proporties, en gaat zelfs voorbij ‘vrijheid’ richting empowerment, om nog maar een mooie Engelse term te gebruiken. Washington Black heeft denkbeelden en vertoont een bepaalde kennis die nogal ongebruikelijk lijkt voor een jongetje dat is geboren en getogen als slaaf op een plantage. Maar daar zit ook juist de kracht in dit verhaal: het is gewoon een verdomd slimme en bijdehante jongen. En door alle avonturen heen blijkt steeds weer: vrijheid zit ook in je hoofd.
De verhalen van Edugyan blijven krachtig, prachtig en uitermate verleidelijk.