High and Low and the Female Body

An Untamed State' (2014) heeft een soortgelijk uitgangspunt als de magnifieke Kurosawa-film 'High and Low' (1963), waarin een textielmagnaat moet beslissen of hij wel of niet het losgeld betaalt voor de zoon van een werknemer. Ook in deze roman van Roxane Gay blijkt de ontvoering van Mireille Jameson, een Haïtiaans-Amerikaanse met weinig banden met haar moederland, de gordiaanse knoop tussen ontvoerders en een rijke zakenman die tot een moreel oordeel moet komen. Hier ligt de focus echter niet op 'de beslissing' maar op de psychische gevolgen voor een vrouw, die gemangeld wordt tussen de onwrikbare principes van die verschillende mannen. Voor vader Jameson is het ondenkbaar dat hij ook maar iets van de macht over zijn imperium moet loslaten, terwijl de ontvoerders op hun beurt steeds sadistischer en meedogenlozer worden als hun behoeften niet worden bevredigd. Dieper dan klassenverschillen of economische ongelijkheden steekt een virulent soort vrouwenhaat waardoor Mireille's vrouwenlichaam tot het ultieme ruilobject wordt.

Bij dit soort verkrachtingsverhalen is er vaak een soort schok-effect aan gekoppeld, zelfs wanneer het lijden van het slachtoffer meer wordt geaccentueerd dan de lust van de dader. Roxane Gay spaart haar lezer dan ook niet met expliciete beschrijvingen van seksuele wandaden, maar het wordt zo meer thriller/horror dan een gelaagd profiel van een vrouw bij wie het ondenkbare is gebeurd. Voor mij zijn de aanzet tot (seksueel) geweld en/of de psychologische consequenties ervan eigenlijk interessanter dan de verkrachtingen en het machtsmisbruik. Op dezelfde manier lijken de zemelige herinneringen aan haar leven van voor de ontvoering, toen Mireille zelf bepaalde tegen welke termijnen wie en wanneer in haar lichaam mocht komen, niet helemaal waarschijnlijk. De interne verteller is namelijk duidelijk gesitueerd nádat Mireille uit haar penibele situatie kwam, maar de herinneringen aan dat (relatief) onbezorgde huwelijksgeluk en de geboorte van haar eerste baby, lijken volledig onaangetast door de psychische horror tijdens die gebeurtenissen in Haïti. 'An Untamed State' (2014) voelt hierdoor meer als plat formulewerk dan als een gelaagde literaire roman: het sorteert op gezette tijden een effect maar ook niet veel meer dan dat.