‘De Gevleugelde’ – Arthur Japin

"De mens…’ riep hij en stak zijn arm op: ‘Vliegt!’’
‘De duif vliegt’ is een spelletje dat de jonge Alberto graag met andere kinderen speelt. De kinderen gaan in een kring staan en roepen in een snel tempo de naam van een zoogdier, insect of ander levend wezen en vervolgens komt het oordeel of het dier in kwestie kan vliegen. Zoja: dan stak je je zo snel mogelijk je arm op, als je je vergist dan ben je af. Dit spel is vertederend en slim opgebouwd in het verhaal over de luchtvaartpionier Alberto Santos-Dumont.

Het boek start in Guaraja, 1932 vlak na het overlijden van Alberto. Dokter Haberfield, een lijkarts, krijgt de opdracht om het lichaam van de beroemde uitvinder te balsemen. Haberfield is bang dat Alberto’s lichaam als propagandamiddel voor het regime gebruikt gaat worden vanwege zijn populariteit. Als symbolische daad verwijdert Haberfield daarom het hart uit het lichaam. Vanaf dat moment krijgen belangrijke personen uit Alberto’s leven zijn hart in een potje in hun bezit.

Hoewel ik nog niet eerder van Santos-Dumont (1873-1932) had gehoord, vond ik het interessant om in ‘De Gevleugelde’ over zijn leven te lezen. Vooral het begin is erg sterk. De spanning die je als lezer beleeft valt weg na het eerste hoofdstuk maar samen met de mooie beeldspraak rondom het hart, grijpt het je aandacht en word je benieuwd naar het leven van een figuur die blijkbaar zo iconisch is.

Er wordt een helder beeld van Alberto’s gevoelige karakter geschetst. Toch blijf je als lezer een beetje een buitenstaander. Als kleine jongen vond ik Alberto sympathiek en zijn liefde voor Jules Verne en techniek was aandoenlijk en inspirerend. Ik had echter graag meer gelezen over de tijd dat Alberto net naar Parijs is gegaan en hij zich daar vestigt en werkt aan zijn ideeën. In plaats daarvan slaat het boek juist deze jaren over en wordt de verhaallijn over mecanicien Albert Chapin geïntroduceerd. Bij die wisseling moet je als lezer even opletten, maar omdat het boek op historische personen gebaseerd is, is de verwarrende werking van de bijna identieke namen (Albert en Alberto) te vergeven.

Arthur Japin heeft een mooie rijke schrijfstijl. Van de lezer vraagt hij een actieve leeshouding door zijn gebruik van onconventionele woorden en lange zinnen. Je moet soms woorden opzoeken of de zin nog een keer lezen. Door deze poëtische taal leest het verhaal niet heel vlot, maar dat is te vergeven omdat de zinnen zo mooi in elkaar zitten.

Het boek heeft op een aantal andere plaatsen slechte recensies gehad, maar ik vond ‘De Gevleugelde’ een mooie historische roman die vooral een sterk begin heeft en een aangrijpende conclusie.