Overstijgt Het Dossier Niewierra's succesvolle thrillerdebuut?

Vrij uitzicht, het thrillerdebuut van Anya Niewierra, werd in 2013 goed ontvangen en meteen genomineerd voor de Debutantenprijs, de Schaduwprijs en de Beste Thriller. Vervolgens bleef het een paar jaar stil, maar begin 2017 verscheen haar tweede thriller Het Dossier. Omdat dit boek gebaseerd is op historische gebeurtenissen heeft de auteur een jaar lang research gedaan. Niemand minder dan Tomas Ross noemt het boek het spannendste dat hij sinds jaren gelezen heeft. Behalve schrijven, houdt Niewierra zich ook bezig met schilderen en is ze in het dagelijks leven directeur van de VVV Zuid-Limburg.

De uit de voormalige DDR afkomstige Josta Bresse wordt op een middag wakker en merkt dat het tien dagen later is dan de dag dat ze naar bed ging. Ze ziet ook dat ze een litteken heeft dat er eerst niet was. Het blijkt dat er een nier bij haar weggehaald is. Ze doet aangifte en tijdens het onderzoek begint de recherche aan haar identiteit te twijfelen. Om aan te tonen dat ze is wie ze is, keert Josta terug naar Oost-Berlijn, waar ze destijds als kunstvervalser moest werken en in Hohenschönhausen gevangen gezeten heeft. De reden van deze gevangenschap was een geheim dossier. Omdat er nog steeds een dodelijke jacht op dit dossier wordt gemaakt, wil Josta het bemachtigen. Dat blijkt echter niet geheel zonder gevaar te zijn.

Het verhaal in Het dossier, en dat is al meteen vanaf het begin duidelijk, wordt verteld vanuit twee perspectieven. Het ene, dat cursief gedrukt is, vanuit het gezichtspunt van Josta's bewaker annex ondervrager. Het andere wordt verteld door de ogen van Josta zelf. Het begin van beide verhalen zorgt er al direct voor dat de lezer wil weten wat er gebeurd is, waarom Josta gevangen gezeten heeft en waarom ze het slachtoffer geworden is van orgaanroof. Ook de titel van het boek roept aanvankelijk wat vragen op (welk dossier wordt bedoeld?), maar gedurende het verhaal wordt steeds duidelijker om welk dossier het werkelijk gaat. Dit (nog) niet weten, zorgt er wel voor dat het boek je van aanvang aan in de greep heeft en dat het blijft intrigeren.

Dat Anya Niewierra een jaar lang research heeft gedaan, is door het hele boek voel- en merkbaar. De feiten kloppen en de lezer krijgt nergens het gevoel dat het een fictief verhaal is. Het is van begin tot eind geloofwaardig en omdat het zo levensecht beschreven is, is er weinig voor nodig om je de gruwelijkheden die zich in de DDR hebben afgespeeld voor te kunnen stellen. Ook de achterdocht, het wantrouwen, en de angstcultuur die er destijds geheerst moeten hebben, worden buitengewoon goed weergegeven.

Vaak kent een thriller, en dat is dan ook het specifieke kenmerk van dat boek, één soort spanning. In Het Dossier is echter sprake van verschillende spanningsvelden. Want zowel de psychologische als de actiespanning komen in het verhaal voor. Beide worden gekenmerkt door diverse plotwendingen, maar, en dat maakt dat het boek meer is dan thriller alleen, ook door heftige momenten. Niewierra weet in het verhaal ook de gevoelens van de personages uitstekend over te brengen. Door deze elementen te combineren krijgt het verhaal beduidend meer diepgang. Dit wil niet zeggen dat het een zwaar en moeilijk verhaal is, dat is het niet. De schrijfstijl is prettig en realistisch en daardoor leest het bijzonder vlot.

Een aanbeveling door een gelouterde auteur, in dit geval Tomas Ross, wil niet altijd zeggen dat een boek werkelijk sterk of bijzonder is. Wat Het Dossier betreft, heeft Ross voor de volle honderd procent gelijk. Het ís namelijk een parel binnen de Nederlandstalige misdaadliteratuur. Niewierra's thrillerdebuut was al een succes, Het Dossier kan dit alleen maar overstijgen.