De doden zijn in handen van de levenden

Tommy Wieringa over zijn moeder: 'Een ontiegelijke lastpak, maar het zout der aarde'. Sinds haar overlijden in 2015 leven ze in vrede na een tumultueuze verhouding die heel hun leven heeft geduurd.

De auteur Tommy Wieringa schreef het boek ter nagedachtenis aan
Lia Wiersema (1942-2015). De uitgave is zeer verzorgd met een harde kaft en aantrekkelijke schutbladen binnenin. Heel wat oude foto's in kleur of sepiatinten geven 'colour' aan de 35 korte verhalen waarin zijn moeder soms de hoofdrol speelt soms wat verder af staat. Het zijn anekdotes, herinneringen, bespiegelingen, overpeinzingen, korte verhaaltjes die schijnbaar willekeurig bij elkaar gezet zijn.

Zijn moeder is een vrouw waaraan niet valt te ontkomen.

'Mijn moeder was een volmaakt kind van de generatie '68 - egocentrisch en zonder talent voor gehoorzaamheid. Ze schiep met harde hand ruimte om zich heen, autonome ruimte die ze rücksichtslos verdedigde, zo nodig ten koste van de ruimte van een ander.'

'Pippi Langkous with a vengeance.'

noemt de schrijver ze verder.

Hun leven als kat en hond was begonnen nadat ze zijn vader verliet. Ze nam alles mee, de inboedel, de kinderen behoorden ook tot de inboedel, om te gaan wonen op een boerderij in Drenthe die haar vriend voor haar had gebouwd. Na een nachtje daar te hebben doorgebracht onttrok hij zich aan haar gezag door bij zijn vader te blijven wonen.

'Ik was haar onvoorspelbare gedrag wel een beetje zat, geloof ik, hoe dan ook verkoos ik zijn lichte verwaarlozing boven haar grillen.'

Het was me dan ook nogal een moeder. Ze was excentriek, eigenzinnig en grillig en ook al bleef hun verhouding tumultueus, in zijn herinnering en in de brieven en ansichtkaarten die ze hem heeft geschreven vindt de schrijver ook overvloedige bewijzen van liefde.

Het is dan ook vooral een teder en liefdevol eerbetoon aan zijn moeder.

Veel verhalen spelen zich af rond haar sterfbed waarbij een bonte stoet personen hun opwachting maakt: een antroposofische huisarts, een Poolse natuurgenezeres en een boeddhistische lama maken hun opwachting.

'Mijn moeder is er nooit voor teruggedeinsd om op hen allemaal tegelijk te vertrouwen. Het heeft geen moer geholpen dat ik haar geloof in het onbewijsbare altijd heb bestreden. Je krijgt eerder Attila de Hun van zijn paard dan mijn moeder van haar geloof.'

Zo staat het boek vol met mooie beelden en stilistisch mooie zinnen over zijn moeders leven dat na de diagnose van borstkanker vlug kleiner wordt. In twee jaar tijd was haar leven flink gekrompen. De krimp is onomkeerbaar. Over haar winkel op de Groningse vismarkt die afbrandde tot de grond, over het plaatsen van de steen op de natuurbegraafplaats in Drenthe.

'Er komt een moment,' schrijft James Salter, 'dat je je realiseert dat alles een droom is, en dat alleen de dingen die geschreven zijn een kans hebben om echt te zijn.'
Daar zijn we, mijn moeder en ik, in de smeltende straten van Oranjestad; geen toekomst en geen verleden, alleen een eeuwigdurend heden.'

Zo heeft de zoon toch nog het laatste woord.