Een boek dat je naar de strot grijpt van begin tot eind

De moeder van Tom Lanoye krijgt een beroerte en raakt haar spraakvermogen kwijt. Uitgerekend zij moest haar spraakvermogen verliezen. Een autobiografische roman waarbij de auteur al schrijvend de balans opmaakt. Van zijn jeugd, van zijn relatie met zijn moeder, van de pijn en het verzet, van het redeloos en reddeloos ten onder gaan.

Deze aangrijpende roman werd verfilmd en speelde in 2017 in de bioscoop. Een boek dat je zeker dient te lezen. Over massale onmacht, het leven en de dood en onze worsteling daarmee. Zij, de moeder van de auteur, was een dominante figuur, een moederdiva die schitterde op het amateurtoneel, die altijd en graag het laatste en hoogste woord had en er niet voor terugdeinsde om in het gezin met vier kinderen waarvan de auteur de jongste is manipulatief de drama-queen te spelen om toch haar slag thuis te halen. Die hield van het gesproken woord. Er helemaal ten dienste van stond. De diva van de wijk. Ze was de echtgenote van een slagersvrouw, moederdier en amateuractrice en krijgt een beroerte die haar doet aftakelen en waarbij ze langzaam haar spraakvermogen verliest.

De appel valt niet ver van de boom. Het is niet moeilijk te zien hoe veel de auteur van zijn moeder heeft. Dat besef ik al lezende steeds meer. Zij, Josée Verbeke, de moeder : de liefde voor het gesproken woord. Hij, de zoon, Tom Lanoye, de liefde voor het geschreven woord. Het verhaal leest als een uitbraak van wat zich in de schrijver roert, afspeelt en voortdurend ronddraait tot het wel naar buiten moét komen.

Frank van Dijk schrijft erover in de recensie van Tzum:
'Sprakeloos is een boek dat 360 bladzijden lang zingt en zindert en bromt en gromt en rinkelt en kinkelt en tiert en schmiert en pijn doet. Het laat je schaterlachen, het maakt je kwaad, het vervult je van plaatsvervangende schaamte, het vertedert, het verontrust.'

De schrijfstijl heeft ook iets bezwerends waardoor je steeds verder blijft lezen. Sprakeloos laat de roman je achter. Maar sprakeloos is Tom Lanoye allerminst in deze ode aan zijn gestorven moeder.

'Nooit meer zwijgen, altijd schrijven, nooit meer sprakeloos.'

Wat rest er uiteindelijk nog over? Na een plotse dood (van zijn vader), een ten onder gaan in vergetelheid (zijn moeder).

Het boek eindigt dan ook veelzeggend.

'Begin.'

Een boek dat mij naar de strot greep van begin tot eind.