Een onthutsende roman

'Het recht van de sterkste' is een naturalistische roman. Cyriel Buysse tekent een onthutsend beeld van de volksmens in zijn tijd: ruzie, diefstal, dronkenschap, roddel en achterklap, solidariteit en vijandigheid, losse zeden.
Het thema is aangegeven in de titel van het boek: het recht van de sterkste, de overweldigende macht waardoor de man de vrouw meesleept en tegen haar wil verkracht. Dit 'recht' wordt niet door de vrouwen verafschuwd, maar ze tonen eerbied voor de kracht van de man. Daarnaast is er ook een nadrukkelijk sociaal motief. De ziekte (tbc) en de dood van Maria zijn het directe gevolg van een tekort aan sociale voorzieningen.
Maria is het hoofdpersonage van de roman in bijna alle hoofdstukken. Slechts enkele keren is Reus de hoofdpersonage. Toch gaat in de roman niet alle aandacht naar Maria en haar verhouding tot Reus: ook het volk, de marginalen van de Zijstraat en de stropersbende, vormt als het ware een apart personage. De verteller beleeft zichtbaar genoegen in het opsommen van hun kleurrijke bijnamen.
'Het recht van de sterkste' is een onthutsend boek waarvan de laatste hoofstukken voor mi de climax waren.