Eva Damen was direct enthousiast toen ik haar vroeg of ze mee wilde werken aan onze rubriek 'Luisteren naar'. Toch duurde het even voordat we elkaar daadwerkelijk telefonisch spraken. Vakanties en deadlines van ons allebei gooiden telkens roet in het eten. Maar uiteindelijk konden we een datum prikken en kon ik haar uitgebreid interviewen.

- door Helma -

De stem van Eva Damen is niet alleen bekend van de vele luisterboeken die ze heeft ingesproken, maar ook van de misschien wel honderden commercials die ons dagelijks via radio en televisie bereiken. Ze begon haar carrière als stemacteur in 2008, maar ruim voor die tijd maakte ze al naam als actrice in tal van films, televisie- en theaterproducties met als kroon op haar werk de Prijs voor Beste Actrice op het 48hr Film Festival in Eindhoven in 2016. Haar laatste acteerprestaties zijn te zien in de film Zwaar Verliefd 2 en de jeugddramaserie AAP die vanaf 16 januari elke zondag om 09.00 uur te zien bij AVROTROS op NPO Zapp.

Eva vertelt dat haar werk als stemacteur en voice-over haar door de vervelende en onzekere coronatijd heen helpt. “Ik ben zo blij met mijn studio aan huis, die ik samen met mijn vader heb gebouwd. Als de kinderen naar school zijn, heb ik tijd om de studio in te duiken, zonder dat ik tijd kwijt ben met reizen. Natuurlijk was het tijdens de lockdown waarbij de scholen hun deuren moesten sluiten of in schoolvakanties wat lastiger, maar dan probeer ik in de avonduren een paar uur te werken.”

“Door dit werk ben ik genres gaan waarderen die ik voorheen nooit las”

Ze heeft inmiddels al veel boeken in uiteenlopende genres voorgelezen. Van chicklit tot de non-fictie van Marie Kondo en alles daartussen in. Eva: “Door het voorlezen ben ik ook genres ben gaan waarderen die ik voorheen nauwelijks las. Ik las bijvoorbeeld nooit feelgood, maar ik heb genoten van de boeken van Corina Bomann en ik vond het heel fijn om de ‘Bridgerton’-serie van Julia Quinn te lezen. Liefdevolle boeken die in deze tijd een heerlijk escapisme bieden. En”, vervolgt ze lachend, “van het non-fictie boek Jagen, verzamelen, opvoeden heb ik nog wat opgestoken voor de opvoeding van mijn eigen kinderen. Ik mocht van Susan Smit haar boek Tropenbruid voorlezen. Een prachtige roman over de positie van vrouwen in Nederlands-Indië en met name de njai (concubine/maîtresse); een ongemakkelijk onderdeel van onze koloniale geschiedenis.”

Ze heeft nog steeds een zwak voor het allereerste boek dat ze voorlas. “Ik was toen nog zoekende naar hoe ik mijn concentratie vast kon houden, het ritme en of ik het wel 'goed' deed. Ik luisterde veel terug om te horen hoe mijn stem klonk en hoe ik de spanningsboog kon vasthouden. Je spreekt toch uren achter elkaar in. Als ik het nu terugluister, klinkt het prima, maar ik durf nu wel meer in de zin van bijvoorbeeld variatie in tempo, actueel maken en accenten leggen.”

“Belangrijk om het boek niet te veel te ‘spelen’”

Eva leest gemiddeld zo’n 60 tot 70 pagina’s per sessie. “Ik probeer een boek altijd met betrokkenheid, humor en inleving voor te lezen. Ik wil graag leven blazen in het verhaal, door de luisteraar met mijn stem mee te nemen en het gevoel te geven dat ik het speciaal voor hem of haar vertel. Mijn acteer-achtergrond helpt hier zeker bij. Ik merk dat ik veel heb aan wat ik qua tekstbehandeling op de toneelschool heb geleerd. Er komt veel meer bij kijken dan alleen maar de woordjes oplezen, je wil de luisteraar toch betoveren en de woorden van de schrijver tot leven brengen. Dit mix ik met mijn intuïtie en de woorden van de schrijver tot een geheel. En dan hoop ik dat ik recht doe aan die woorden.” Waar ze wel voor waakt is dat ze het boek te veel gaat ‘spelen’. “Wat ik daarmee bedoel”, legt ze uit, “is dat je bijvoorbeeld ieder personage een heel opmerkelijk stemmetje of accent gaat geven. Of dat je enorm emotioneel ingeleefd gaat voorlezen, waardoor je als verteller misschien wel te veel invult. Ik vind dat je ook wat voor de luisteraar moet overlaten. Tenzij het specifiek vooraf wordt gevraagd natuurlijk, want dat komt soms ook voor!”

Haar voorbereiding verschilt per boek.  Soms wordt ze zo het verhaal ingetrokken dat ze moeite heeft om het boek weg te leggen, maar over het algemeen leest ze het eerste hoofdstuk om een overzicht te krijgen van taalgebruik, schrijfstijl en eventuele lastige uitspraken van woorden. “Nordic Noir oftewel Scandinavische thrillers vergen bijvoorbeeld wat betreft de uitspraak van voornamen, plaatsnamen, regio’s etc. meer werk. Soms best lastig, maar ik smul ervan.” Dat een juiste uitspraak belangrijk is, weet ze als geen ander. “Het is me ooit overkomen dat ik boze reacties van lezers kreeg omdat ik iets niet goed uitgesproken zou hebben, en dat terwijl het voor me was uitgezocht en ik dus blijkbaar onjuist geïnformeerd was. Dat kan natuurlijk gebeuren. Een audioboek wordt naast de voorlezer ook mede gemaakt door editors en proefluisteraars/lezers, maar het blijft mensenwerk en dan is een gauw geplaatste afkrakende (anonieme) review natuurlijk niet leuk. De meeste voorlezers die ik ken zijn heel consciëntieus bezig met het vak en een stem wel of niet prettig vinden, kan vaak een kwestie van smaak zijn. Mede daarom wil ik graag een lans breken voor de professionele lezers en studio’s die zo veel tijd steken in het maken van mooie luisterboeken. Daarom vind ik jullie rubriek waarin de voorlezer centraal staat zo leuk.”

Een favoriet boek kiezen uit het aantal boeken dat ze heeft ingesproken is een onmogelijke opgave.  Eva: “Laat ik het mezelf maar makkelijk maken: mijn favoriete (luister)boek is mijn volgende boek! Haha, dat kan ik dus altijd blijven roepen.”

Listmania

klik op de afbeelding voor de boekinformatie

Romans

Thrillers

Non-fictie

Young Adult