Indrukwekkend relaas

Het onlangs verschenen boek (18 februari 2021) bij Atlas Contact is 80 jaar na deze razzia’s een uitvoerig en goed gedocumenteerde weergave van iets wat geleid heeft tot de alom bekende Februaristaking. Nergens ter wereld is zo duidelijk gereageerd op een actie van de bezetter, die zo kort na de inval van de Duitsers heeft plaatsgevonden. In tegenstelling tot de min of meer geruststellende woorden van Seyss-Inquart, welke bedoeld waren om de rust en orde in Nederland te waarborgen bleek deze actie de ware aard van de bezetter te tonen.

Nederland leek eerst nogal apatisch te reageren op de inval van de Duitsers en het onaangekondigde vertrek van onze vorstin en regering naar Londen.
Hadden we net als met de 1e WO gedacht dat we neutraal zouden kunnen blijven?
Waren de signalen vanuit de Weimar republiek en de gevolgen daar voor de Joden niet genoegzaam bekend om te weten dat er iets vreselijks stond te gebeuren?

Vele Joden waren intussen naar Nederland gekomen en hadden zich hier gevestigd en ingeburgerd. Met de bezetting van Nederland en na de capitulatie werd mogelijk gehoopt dat de situatie voor alle Nederlanders niet veel zou veranderen.
Wally de Lang beschrijft in dit boek toch duidelijk dat er vele signalen waren welke aangaven dat ons nationale bewustzijn pas veel later, te laat, hiervan werd doordrongen.

Wanneer je over het toenmalige beleid en behandeling en uitvoering daarvan inzake het vluchtelingenbeleid leest denk je dat dit na 80 jaar bijna nog steeds opportuun is om de vluchteling als ongewenste vreemdeling te beschouwen. Daarbij aangetekend dat het woord “ongewenst” meer als een administratieve term gezien moest worden en niet als een diskwalificatie van de persoon. Diezelfde minister besloot tot oprichting van een kamp voor mensen die “legaal” het land waren binnengekomen. Dat interneringskamp is er gekomen in Westerbork. Ver van de oorspronkelijk eerstgeplande plek vlakbij Paleis het Loo.

De razzia’s van 22 en 23 februari 1941 volgden op de gevechten van Joden met NSB’ers, de dood van Hendrik Koot, wachtmeester van de W.A. (geüniformeerde ordedienst en knokploeg van de NSB), waarbij de bezetter besloot tot het oppakken van 400 Joden.
Dit bleken uiteindelijk 389 Joden te zijn die via Schoorl naar Buchenwald en Mauthausen zijn gedeporteerd. Daar werden ze vermoord met uitzondering van 2, Gerrit Blom en Max Nebig.

Het feit dat slechts bekend was dat er ongeveer 400 Joodse jongemannen zijn opgepakt en naar Mauthausen werden gedeporteerd was voor Wally de Lang reden om hier nader onderzoek naar te doen en om dit boek te schrijven.

Behalve vele feiten en omstandigheden welke dit bizarre verhaal kleuren en een exact antwoord geven over de in totaal 389 betrokken Joodse Nederlanders kwam er ook boven water dat er 108 mensen daarvan vermoord zijn geworden door vergassing in Schloss Hartheim in Alkoven, Oostenrijk.
Dit kasteel werd door de Duitsers gebruikt als instituut voor zwakzinnigen en gehandicapten.

In de tijd van de nazi’s en hun beleid om tot een superieur ras te komen werden deze patiënten rond 1939 middels een zachte, stille en snelle dood om het leven gebracht.
Dit zou later de voorloper blijken voor de “gasdouches” welke later in de vernietigingskampen zou worden gebruikt. Na vele protesten gelaste Hitler in 1941 dit “euthanasieprogramma” af. Dit om de onrust bij zijn achterban weg te nemen.
Inmiddels was toch al een aantal van ruim 18000 slachtoffers bereikt.

Behalve dit boek is het mogelijk om via de website van het Stadsarchief van Amsterdam de persoonlijke verhalen van de 389 mensen te lezen. Hierdoor hebben al deze mensen weer een naam in dit bizarre verhaal gekregen.