Lezersrecensie
Het complexe moederschap ontleed in literaire ontregeling
In haar debuutroman Als de dieren geeft Lieselot Mariën een indringende, ontregelende inkijk in de psychische en existentiële gevolgen van het moederschap. Ze onderzoekt hoe de ervaring van moeder worden diep ingrijpt op de persoonlijke identiteit van de vrouw — een proces dat niet vanzelfsprekend verrijkend is, maar gepaard gaat met verlies van houvast, zelfbegrip en controle.
De roman ontvouwt zich langs twee in elkaar geweven lagen; de beleving vanuit het moment zelf, rauw en fragmentarisch, en de reflectie die met terugwerkende kracht probeert greep te krijgen op diezelfde periode. Beide perspectieven zijn doordrenkt van desoriëntatie, waardoor het lezen dwalen wordt in een bewustzijn dat zijn oriëntatiepunten is kwijtgeraakt.
Mariëns stijl sluit aan bij deze innerlijke chaos. Haar proza is impressionistisch en gefragmenteerd: korte zinnen, losse alinea’s, eerder associatief dan logisch verbonden. Dit procedé verbeeldt de mentale versnippering van de hoofdpersoon, maar maakt het narratief ook grillig en weerbarstig. De roman kent nauwelijks structuur, context of tijdsaanduiding; de lezer drijft mee op de golven van een geest zonder anker. Deze stilistische ongrijpbaarheid creëert thematische samenhang, maar roept tegelijk vragen op over de toegankelijkheid: dient de vorm de inhoud, of hindert zij deze juist?
Het onderwerp dat Mariën aansnijdt — de psychische instorting na de geboorte van een kind — is zonder twijfel maatschappelijk urgent. Toch blijft Als de dieren opvallend terughoudend in zijn positionering. Nergens, zelfs niet in de flaptekst, wordt het moederschap expliciet als thema benoemd. Dit kan een bewuste strategie om het boek te onttrekken aan het label 'vrouwelijke literatuur', maar wekt ook de indruk dat het moederschap in de literaire wereld nog steeds als particulier of zelfs precair onderwerp wordt beschouwd. Zo raakt de roman aan een bredere discussie over de zichtbaarheid — en marginalisering — van vrouwelijke ervaringen binnen de literaire canon.
‘Nu ik zelf naar woorden zoek – woorden voor dit ding, deze klomp, deze wanstaltige brok in mij – nu ik wil spreken, vervluchtigt de taal. Ik ben weer hulpeloos, buiten het spreken, als een pasgeborene. Niet dat er geen woorden voorhanden zijn – anderen hebben ons verhaal opgetekend in steriele, klinische termen –, maar ik voel me erdoor uitgeleverd aan een misplaatste transparantie. Misplaatst, omdat die woorden, in alle nuchterheid en prozaïsme, geen enkele grip bieden op wat wij werkelijk hebben meegemaakt.’
Deze passage verwoordt de kern: een radicale vervreemding van de taal, van het lichaam, van de werkelijkheid. De hoofdpersoon verkeert in permanente innerlijke crisis, afgesloten van hulp, dialoog en externe context. Geen relativering, geen tegenstem — enkel de meedogenloze herhaling van een geestelijk isolement. Dat maakt de roman intens en uitputtend. Zonder ademruimte blijft de lezer gevangen in eenzelfde verstikkende binnenwereld.
Stilistisch laveert Mariën tussen poëtische beelden en abrupt afgebroken gedachten. Juist wanneer de taal meer ruimte krijgt, zinnen zich ontvouwen en gedachten worden uitgediept, ontstaat er betekenisvolle resonantie. Maar die momenten zijn schaars. De overwegend fragmentarische vorm roept de vraag op of de stijlkeuze niet ten koste gaat van narratieve ontwikkeling en inhoudelijke reflectie.
Als de dieren is een thematisch relevant en stilistisch consciëntieus debuut, dat de introspectieve eenzijdigheid niet ontstijgt. De roman sluit aan bij een hedendaagse literaire beweging waarin vrouwelijke auteurs de psychologische complexiteit van het moederschap onderzoeken.Toch reikt Mariëns roman vooral naar binnen, zelden naar buiten. Wat overblijft is een ervaring die coherent is in haar verstrooidheid, maar uiteindelijk beperkt blijft tot het domein van de innerlijke ontwrichting — intens, maar ook hermetisch.
De roman ontvouwt zich langs twee in elkaar geweven lagen; de beleving vanuit het moment zelf, rauw en fragmentarisch, en de reflectie die met terugwerkende kracht probeert greep te krijgen op diezelfde periode. Beide perspectieven zijn doordrenkt van desoriëntatie, waardoor het lezen dwalen wordt in een bewustzijn dat zijn oriëntatiepunten is kwijtgeraakt.
Mariëns stijl sluit aan bij deze innerlijke chaos. Haar proza is impressionistisch en gefragmenteerd: korte zinnen, losse alinea’s, eerder associatief dan logisch verbonden. Dit procedé verbeeldt de mentale versnippering van de hoofdpersoon, maar maakt het narratief ook grillig en weerbarstig. De roman kent nauwelijks structuur, context of tijdsaanduiding; de lezer drijft mee op de golven van een geest zonder anker. Deze stilistische ongrijpbaarheid creëert thematische samenhang, maar roept tegelijk vragen op over de toegankelijkheid: dient de vorm de inhoud, of hindert zij deze juist?
Het onderwerp dat Mariën aansnijdt — de psychische instorting na de geboorte van een kind — is zonder twijfel maatschappelijk urgent. Toch blijft Als de dieren opvallend terughoudend in zijn positionering. Nergens, zelfs niet in de flaptekst, wordt het moederschap expliciet als thema benoemd. Dit kan een bewuste strategie om het boek te onttrekken aan het label 'vrouwelijke literatuur', maar wekt ook de indruk dat het moederschap in de literaire wereld nog steeds als particulier of zelfs precair onderwerp wordt beschouwd. Zo raakt de roman aan een bredere discussie over de zichtbaarheid — en marginalisering — van vrouwelijke ervaringen binnen de literaire canon.
‘Nu ik zelf naar woorden zoek – woorden voor dit ding, deze klomp, deze wanstaltige brok in mij – nu ik wil spreken, vervluchtigt de taal. Ik ben weer hulpeloos, buiten het spreken, als een pasgeborene. Niet dat er geen woorden voorhanden zijn – anderen hebben ons verhaal opgetekend in steriele, klinische termen –, maar ik voel me erdoor uitgeleverd aan een misplaatste transparantie. Misplaatst, omdat die woorden, in alle nuchterheid en prozaïsme, geen enkele grip bieden op wat wij werkelijk hebben meegemaakt.’
Deze passage verwoordt de kern: een radicale vervreemding van de taal, van het lichaam, van de werkelijkheid. De hoofdpersoon verkeert in permanente innerlijke crisis, afgesloten van hulp, dialoog en externe context. Geen relativering, geen tegenstem — enkel de meedogenloze herhaling van een geestelijk isolement. Dat maakt de roman intens en uitputtend. Zonder ademruimte blijft de lezer gevangen in eenzelfde verstikkende binnenwereld.
Stilistisch laveert Mariën tussen poëtische beelden en abrupt afgebroken gedachten. Juist wanneer de taal meer ruimte krijgt, zinnen zich ontvouwen en gedachten worden uitgediept, ontstaat er betekenisvolle resonantie. Maar die momenten zijn schaars. De overwegend fragmentarische vorm roept de vraag op of de stijlkeuze niet ten koste gaat van narratieve ontwikkeling en inhoudelijke reflectie.
Als de dieren is een thematisch relevant en stilistisch consciëntieus debuut, dat de introspectieve eenzijdigheid niet ontstijgt. De roman sluit aan bij een hedendaagse literaire beweging waarin vrouwelijke auteurs de psychologische complexiteit van het moederschap onderzoeken.Toch reikt Mariëns roman vooral naar binnen, zelden naar buiten. Wat overblijft is een ervaring die coherent is in haar verstrooidheid, maar uiteindelijk beperkt blijft tot het domein van de innerlijke ontwrichting — intens, maar ook hermetisch.
1
Reageer op deze recensie
