Geen heiligenleven, wel inspirerend

Boeken over het leven van Dietrich Bonhoeffer zijn er voldoende. Er zijn er wetenschappelijke, populair-wetenschappelijke en hagiografieën. Dit boek hoort bij de tweede categorie, maar neigt wat naar de derde.

Eric Metaxas heeft een uitstekende wetenschappelijke biografie van 600 pagina's op zijn naam, nu heeft hij ook een populaire beeldbiografie verzorgd (340 pagina's waarvan ongeveer de helft foto's). Het boek is toegankelijk, het wordt goed verteld. De foto's zijn deels opnames van de hoofdpersoon en medespelers uit zijn levensverhaal, deels ook foto's die de context van het verhaal illustreren: gebouwen, historische beelden, omstandigheden. De foto's zijn zeker functioneel bij het vertellen van het verhaal, de korte toelichtingen bij elke foto zijn dat zelfs nog meer.

De schrijver is overduidelijk diep onder de indruk van zowel het leven als het gedachtegoed van Bonhoeffer. Beide beschrijft hij met aandacht, vol overtuiging, vol liefde en aandacht voor details. Hij doet dat werkelijk zeer goed voor zover ik dat kan beoordelen (ik ben niet voldoende wetenschappelijk onderlegd om over de theologische of dogmatische kant iets te zeggen).
De schrijver is zelfs zó onder de indruk, dat ik af en toe het gevoel kreeg een heiligenleven te lezen. Toch zou het niet eerlijk zijn het boek zo te karakteriseren. De worstelingen en de onzekerheden van Boenhoeffer krijgen goede aandacht - wel is het vanaf het begin ondenkbaar dat Bonhoeffer iets anders zou hebben kunnen kiezen dan het ene dat er gebeurde (en dat in de beschrijving van de auteur overduidelijk het goede was).
Zijn confrontaties met dogmatici, kerkelijke leiders, gemeenten en leerlingen komt ruim aan bod. Vermoedelijk hebben een aantal van hen moeite met hem gehad, maar dat wordt niet besproken.
Zijn persoonlijke omgang met de eigen familie en met families in de omgeving komt aan bod, ook hier meer vanuit Bonhoeffers eigen perspectief dan dat van anderen.
Zijn omgang met vrouwen wordt beschreven, maar ik heb het gevoel dat de schrijver daarin menselijke worstelingen van Bonhoeffer onderschat - ik kreeg in ieder geval de indruk dat er iets diepers moet hebben gespeeld, ik heb geen idee of er ergens in de bronnen daarvoor aanwijzingen zijn.

Bonhoeffers keuzes in de tijd van de Bekennende Kirche geven duidelijk aan hoe lang de Duitse protestante kerk heeft geprobeerd oplossingen te zoeken binnen de bestaande structuren, ordes, reglementen, machtsverhoudingen. Te lang, zou je achteraf misschien denken. De schrijver maakt wel invoelbaar hoe de dilemma's hebben gelegen. Grote delen van de Duitse protestante kerk hebben zich in die tijd effectief laten inpalmen door de nazi's en laten gebruiken voor absoluut onchristelijke politiek.

Bonehoeffers tijd in de concentratiekampen en zijn dood worden indringend beschreven - wie daar van zijn overtuiging en keuzes niet onder de indruk raakt, heeft bijsturing van zijn moreel kompas nodig. Zijn motivatie voor zijn keuzes wordt invoelbaar gemaakt: Bonhoeffers groei naar die keuzes is mooi beschreven, zijn radicaliteit in zijn idealen wordt invoelbaar, zijn consequente denkvermogen maakt jaloers.

Bonhoeffer was heilig, in de betekenis die Bijbel volgens mij het woord geeft: toegewijd aan God, apart gezet voor Gods doel in het leven. Hij was niet foutloos: ik denk dat zijn radicaliteit voor veel mensen in zijn omgeving af en toe ondragelijk moet zijn geweest, in deze biografie wordt dat misschien wat onderbelicht (maar wie ben ik, misschien beschrijft Metaxas het ook wel helemaal correct). Maar foutloos zijn is geen eis voor een heilige, de toewijding is dat wel en die is bij Bonhoeffer ontwijfelbaar aanwezig..

Ik ben geïnspireerd geraakt. Voor consequent leven. Voor het maken van echte keuzes voor dienstbaarheid, toewijding, mensgericht leven, Godgericht leven. Iemand inspireren, wat wil een schrijver nog meer?