Verschrikkelijk is een understatement

In de verschrikkelijke jaren tachtig lees je hoe de ik-persoon opgroeit in een woongroep, die het restant is van een communistische commune. Hoewel het een restant van een commune is, gebeuren er in de woongroep toch een hele hoop dingen die niet thuis horen in een gewone woongroep. Zo lopen de volwassen het liefst naakt rond en worden de kinderen hier ook vaak toe verplicht. De verteller woont samen met Bert, die zichzelf een soort van goeroe vindt, vier moeders en nog wat andere kinderen. Toch voelt de verteller zich heel erg alleen. De kinderen worden helemaal aan hun lot over gelaten en de enige persoon die in de buurt komt van een soort speelkameraadje is Donnie, één van de andere kinderen. De kinderbescherming krijgt door wat er allemaal gaande is in de woongroep en wanneer ze dreigen de kinderen er weg te halen, wordt de verteller aangemoedigd door Donnie om weg te lopen naar België.

De titel De verschrikkelijke jaren tachtig kan heel erg letterlijk genomen worden, want de gebeurtenissen die in dit boek beschreven worden zijn meer dan verschrikkelijk. In dit boek wordt beschreven hoe traumatisch het leven in een commune kan zijn voor een opgroeiend kind en het schetst een duidelijk beeld van hoe het er in een commune in de jaren tachtig aan toe ging. Kamps schreef het verhaal vanuit het standpunt van één van de kinderen in de commune en hij weet erg goed voor te stellen hoe een kind het leven in een commune ervaart en ermee omgaat. Hij weet een soort kinderlijkheid in zijn schrijfstijl te verwerken, waardoor het lijkt alsof het boek echt door het kind zelf geschreven is. Hierdoor komen de traumatische ervaringen van het kind nog harder aan. Als volwassen lezer kan je door de naïviteit en kinderlijkheid heen kan kijken en besef je wat er aan de hand is zonder dat de verteller het zelf volledig begrijpt. Kamps heeft hierin erg goed en realistisch werk geleverd, maar je moet wel tegen een stootje kunnen om dit boek heelhuids door te komen.

Kamps stelt de gebeurtenissen in de commune als behalve mooier voor dan ze zijn. Hij heeft het verhaal zo opgebouwd dat je de verteller in een soort van coming of age-verhaal volgt, maar doordat het zich afspeelt in een commune verloopt het coming of age aspect niet helemaal zoals het hoort. Je ziet de verteller worstelen met de ervaringen in de commune en later tijdens de vlucht naar België en moet met pijn in het hart toezien hoe alles mis gaat. Zelf kon ik hier moeilijk tegen en heb absoluut niet genoten van dit boek, omdat ik me gedwongen voelde te kijken naar iets dat ik niet wou zien. Dit lijkt het doel te zijn van dit boek en daarin is Kamps dan ook heel erg goed geslaagd, maar dat ongemakkelijke gevoel dat ik kreeg tijdens het lezen ga ik niet snel vergeten.

Ook al vond ik het zelf vrij moeilijk om dit boek te blijven lezen omdat ik de gebeurtenissen zo verschrikkelijk vond, denk ik dat het toch opnieuw ga lezen wanneer ik er klaar voor ben. Kamps heeft dit boek op zo’n slimme manier aangepakt, met zo’n shockerende plottwist aan het einde, dat je het met alle eerder gelezen informatie in het achterhoofd opnieuw wilt lezen. Ik ben er zeker van dat het dan een hele andere, misschien zelfs nog verschrikkelijkere, leeservaring zal zijn.