Griekse mythen over de Trojaanse oorlog gegoten in historische (familie)roman

De Trojaanse oorlog is een van de bekendste verhalen uit de Griekse mythologie. Hoewel nooit is aangetoond of de gebeurtenis werkelijk heeft plaatsgevonden, hebben veel Griekse dichters over het beleg van de Trojaanse citadel geschreven. Het beroemdste – en ook meest waarheidsgetrouwe – werk is de Ilias waarin Homerus uiteenzette hoe Helena, de vrouw van de Spartaanse koning Menelaos, werd geschaakt door Paris (in het boek: Alexandros), de zoon van de Trojaanse koning Priamos. Een beslissing die indirect de tien jaar durende Trojaanse oorlog ontketende en de verhoudingen tussen verschillende families op scherp zette. Waar de overgeleverde verhalen meestal beginnen met de beruchte twistappel, geworpen door godin Eris op het huwelijksfeest van koning Peleus en zeenimf Thetis, neemt schrijver en historicus Jacqueline Zirkzee in haar debuutroman Mykene de lezer allereerst mee terug in de voorgeschiedenis van de Trojaanse oorlog.

Mykene leest niet als een mythe, maar als een complexe en tegelijkertijd helder geschreven historische (familie)roman. Zirkzee heeft een rijke taal en zet haar verhaal gedetailleerd uiteen, waarbij ze oog heeft voor de mode, rituelen en gebruiken in de tijd:

‘Helena was mooier dan ooit op die dag, in haar jurk van het fijnste Egyptische linnen. (…) De lange, wijde rok had negentien geplooide stroken: één voor iedere zomer die ze had gezien, om en om geverfd in zonnig okergeel, het rood van geronnen bloed en het donkere blauw van de hemel op midzomernacht. (…) Om het kleurenschema te complementeren droeg ze snoeren van gele barnsteen, rood koraal en lapis lazuli om haar hals. Ze had met houtskool een bescheiden lijntje langs haar oogleden getrokken en de potjes met poeder van groen malachiet en blauwe azuriet laten staan.’

Opgedeeld in drie delen vertellen de Spartaanse prinses Klytemnestra, haar beeldschone zus Helena en legeraanvoerder Agamemnon afwisselend hun visie op de gebeurtenissen. Hun levens raken op allerlei manier met elkaar vervlochten zodat er een woelige driehoeksverhouding ontstaat. Klytemnestra en Helena delen een bloedband, Agamemnon en zijn broer Menelaos moeten Mykene, de stad van hun vader Atreus, inwisselen voor Sparta waar Agamemnon trouwt met Klytemnestra. Zirkzee legt de focus tijdens de gebeurtenissen niet zozeer op de invloed van de vele Griekse goden, maar richt zich op de innerlijke werelden van de drie hoofdpersonages. Elke stap die ze doen, zal ieder van hen uiteindelijk voor onvermijdelijke keuzes zetten en aansporen tot heldendaden of het doorleven van aangrijpende tragedies.

Dankzij een sterke mix van feit en fictie brengt Zirkzee de personages heel dicht bij de lezer. Het boek is voorzien van een kaart van het Egeïsch gebied, tijdlijn, stambomen en verklarende woordenlijst. Aanvankelijk voelt dit wat overweldigend, maar Zirkzee heeft duidelijk grondig research gedaan naar het Mykeense tijdperk en de vele mythologische verhalen waarin haar personages rollen spelen. Door de voorgeschiedenis te beschrijven, combineert Mykene de Trojaanse oorlog met diverse andere verhalen. Het tragische lot van Ifigenia krijgt een plek in dit boek, evenals het gerucht dat Helena voor haar huwelijk met Menelaos zwanger raakt na een brute verkrachting. In de kern vertelt Mykene het verhaal van twee vrouwen, door een zusterband met elkaar verbonden, wier levens drastische wendingen nemen. Politieke intriges, moord, verraad en romantiek lopen als rode draden door het boek heen. De heersende stemmen van de vrouwen, historisch onderzoek en mythologische onderlaag maken Mykene tot een pittige, maar interessante leeservaring voor wie inbedding met een hedendaagse twist zoekt van de verhalen rondom de veelbeschreven Trojaanse oorlog.

Deze recensie verscheen eerder op www.elineschrijfthier.nl