Absurdistische roman vervreemdt en verrast

Na een turbulente jeugd is de zesentwintigjarige Flo het liefst alleen. Haar moeder stierf na haar geboorte door een bacteriële infectie en de band met haar vader, die microbioloog is, is complex. Het enige dat ze met hem deelt is de fascinatie voor (probiotische) bacteriën. In de wereld van het microbioom vindt Flo haar nieuwe familie. Ze schuwt ieder menselijk contact, haalt haar boodschappen bij een avondwinkel waar ze niets hoeft te zeggen en raakt steeds meer in een isolement. De bacteriefluisteraar van Sanne Kreuze volgt Flo op een kantelpunt in haar leven. De bacteriën brengen haar slecht nieuws: ‘mensen die weinig in diep intermenselijk contact komen met andere wezens, krijgen geleidelijk aan, zo na hun vijfentwintigste, een steeds kleinere diversiteit aan bacteriën.’ Flo besluit het welzijn van haar bacteriën op te krikken door in therapie te gaan. Maar dan ontmoet ze de spirituele Dreyfuss die haar bacteriële huishouding compleet overhoop gooit.

De bacteriefluisteraar is de debuutroman van Kreuze die werkzaam is als beeldend kunstenaar. Vervreemding opwekken staat centraal in haar werk en dat is ook het geval in dit absurdistische verhaal. Flo’s overtuiging ‘ik doe niet aan multi organistische toestanden’ verandert gaandeweg in het boek in een worsteling tussen haar angsten en de luider wordende stemmen van haar bacteriën. Met Dreyfuss beraamt Flo, al is het met enige tegenzin, een gewelddadig plan waarin haar microbioom samenwerkt met Dreyfuss’ religieuze chakraleer. Kreuze kiest ervoor om de wetenschappelijke namen van de bacteriën te gebruiken, zoals ‘Spirochaetes’ en ‘Lactobacillus reuteri’. Omdat ze het boek redelijk overspoelen, leest De boekenfluisteraar niet gemakkelijk weg, maar wie aandachtig leest ontwaart onder deze golf namen een verhaal vol universele thema’s als liefde, verbondenheid en familie.

Kreuzes stijl komt niet zozeer dicht op de huid van haar personages, waardoor de afstand des te meer voelbaar is. Dit past bij Flo die graag afstand houdt en haar microbioom opwerpt als schild tussen haar en de buitenwereld. Vanuit vogelperspectief doet Kreuze met observerend oog verslag van de situaties die zich ontvouwen en de missies die Flo samen met Dreyfuss onderneemt. Het verhaal bevat veel snelle actie en bruut geweld waarmee Kreuze het tempo opstuwt, maar de lezer voornamelijk choqueert. Niet alle keuzes zijn door het thematisch opzoeken van grenzen even geloofwaardig. Wie de vervreemdende wereld van de roman toelaat, merkt dat het verhaal gaandeweg een zachte koers vaart. De bacteriefluisteraar is een absurdistisch verhaal dat zich gemakkelijk in uitersten verliest en de lezer meesleurt. Te midden van deze turbulente verhaallijnen werkt Kreuze toe naar een cathartisch einde waar psychologische conflicten onverwachts verzachten en de scheidslijn tussen het schuilen achter bacteriën en het verwerken van emoties langzaam verdwijnt.

Deze recensie verscheen eerst op www.elineschrijfthier.nl