Indringende dwarsdoorsnede van complexe familiedynamiek

Hannah is net vijftig als ze te horen krijgt dat haar vader door alvleesklierkanker terminaal ziek is. Haar acht jaar oudere zus zit op dat moment in een afkickkliniek. Hannah wordt al snel aangewezen als de primaire mantelzorger van haar vader. Een beladen taak die ze, ondanks goedbedoelde aansporingen van haar man Jonas, met tegenzin op zich neemt en die haar vervult met afschuw en wrok: ‘Weerzin om hem aan te raken verlamt haar. (…) Een stil genoegen nestelt zich in haar buik. Hem in zijn sop gaar laten koken, zoals hij dat ooit met haar deed…’ Wilgenkind van Josha Zwaan wisselt twee tijdlijnen met elkaar af: het heden waarin Hannah haar zieke vader verzorgt en het verleden waarin ze als jong meisje zorg droeg voor haar afwezige, eveneens zieke moeder. Hoe meer vaders toestand verslechtert, hoe dieper Hannah graaft in haar veelbewogen jeugd.

Zwaan is gedragswetenschapper, schrijfdocent en -coach. Ze debuteerde in 2010 met de goed ontvangen roman Parnassia, waarna Zeevonk en Dwaallicht volgden en non-fictieboeken Zijspoor en Emma wil leven. Al vroeg in Wilgenkind speelt Zwaan met de suggestie dat Hannahs ongeplande zwangerschap en abortus de oorzaak zijn van de slechte band met haar strenggelovige vader. Hannah is een intrigerend personage dat continu schippert tussen de pedagogische kennis en ervaring die ze als jeugdbeschermer heeft eigengemaakt en haar eigen complexe familiesituatie waar ze sinds de ziekte van haar vader steeds dieper in wegzakt. De kloof tussen plicht en gevoel en weten maar niet kunnen toepassen levert een boeiende worsteling op die Zwaan pijnlijk scherp weet te verwoorden. Ze schetst haarfijn hoe ieder familielid vanuit een vast denkkader de ander denkt te begrijpen; en hoe een (valse) werkelijkheid gevormd wordt wanneer vergeving en empathie door overheersende gevoelens van rancune en teleurstelling buiten bereik liggen.

Gaandeweg de roman eist de wilgenboom in de tuin van haar ouderlijk huis steeds vaker de aandacht op: ‘De wilg lijkt meer dan ooit gebogen onder zijn eigen treurnis.’ Hannahs jeugd, die voornamelijk werd gekenmerkt door religie, dood en verlies, wordt in Wilgenkind goed uitgediept. Geheimen vinden hun weg naar de oppervlakte en in de dertien weken die Hannah zich over haar zieke vader ontfermt, ontstaat er een zekere toenadering. Niet alleen haar vaders verborgen kanten worden belicht, ook haar moeder en zus Lea krijgen meer reliëf. De oorverdovende zwijgzaamheid tussen de familieleden creëert een sluimerende spanning die de lezer overtuigend meeneemt in Hannahs zielenroerselen. De communicatie die Zwaan in het boek stilaan op gang brengt tussen Hannah, haar vader en zus Lea, werkt niet alleen helend voor de personages, maar kan iedereen die iets soortgelijks meemaakt inspireren om in het echte leven de dialoog aan te gaan. Wilgenkind is een zeer solide roman over familiebanden, rouw en geheimen die een zowel ontroerende als nauwgezette dwarsdoorsnede geeft van een complexe familiedynamiek.

Deze recensie verscheen eerst op www.elineschrijfthier.nl