Wonderlijke memoire over Roald Dahl’s buitengewone kindertijd

Generaties lezers zijn door de jaren heen opgegroeid met de boeken van Roald Dahl. De fantasierijke, grappige en soms gruwelijke verhalen weten jong en oud te boeien, maar wie was Dahl en hoe zag zijn leven er eigenlijk uit? In memoire Boy blikt hij terug op zijn kinderjaren aan het begin van de twintigste eeuw. Dahl werd geboren in 1916 en groeide op in een Noorse familie in Llandaff, een kleine stadje in Wales. Aan de hand van enkele belangrijke gebeurtenissen en karikaturale (maar échte) personen uit zijn jeugd schetst de auteur een beeld van de jaren 1916-1936, waarin kille kostscholen, gruwelijke medische ingrepen, serene vakanties in Noorwegen en heel veel toverachtig snoep de boventoon voeren.

Wat tijdens het lezen van Boy direct opvalt, is dat de autobiografie net zo vlot leest als Dahl’s verhalen. De auteur verplaatst zich moeiteloos in de gedachtewereld van zijn jongere ik, waardoor hij een levendige sfeer oproept die niet enkel fans van de auteur zal vermaken. Hoewel het in zijn memoire om waargebeurde gebeurtenissen gaat, proef je tussen de regels door stukjes van het creatief schrijfwerk van Dahl. Zo doen de hoofdstukken over de snoepwinkel van de gemene Mrs. Pratchett en het wraakzuchtige ‘muizenplan’ dat de achtjarige Dahl in 1924 samen met een paar vriendjes beraamt, denken aan De heksen. Het testen van chocolade op kostschool Repton voor chocoladefabrikant Cadbury legde ongetwijfeld de basis voor Sjakie en de chocoladefabriek. De afschuwelijke schoolhoofden en hun meedogenloze straffen hebben allen wel iets weg van de gevreesde juffrouw Bulstronk uit Matilda.

Straffen, de dood en pijn zijn grote thema’s in de toch luchtig geschreven memoire. Ze verklaren niet alleen het sadistisch randje dat sommige van Dahl’s verhalen bevatten, maar laten ook zijn veerkracht zien – hoe donker een situatie ook is, er is altijd een sprankje hoop (en humor) te vinden. Door het boek heen staan de kenmerkende illustraties van Quentin Blake. De tekst wordt afgewisseld met foto’s en scans van brieven die Dahl sinds zijn kindertijd iedere week aan zijn moeder stuurde. Deze brieven, ondertekend met ‘Boy’ zoals de auteur vroeger werd genoemd, geven een rechtstreeks inkijkje in het leven van een intelligente (kost)schooljongen, die zich als tiener ontplooide als fotografie- en sporttalent. Het zijn deze alledaagse details die de wonderlijke memoire in de realiteit plaatsen. ‘Een autobiografie is een boek dat iemand schrijft over zijn eigen leven. Het staat meestal vol met allerlei saaie details’, schrijft Dahl in het voorwoord. Maar saai is Boy allerminst.

Deze recensie verscheen eerst op www.elineschrijfthier.nl