Knielen, maar voor wie?

Hans Sievez is een jongen die opgroeit in een eenvoudig gezin waarvan de vader fysieke straffen uitdeelt bij misstanden. Moeder is het er niet mee eens maar is niet in staat om er iets aan te veranderen, eenvoudigweg omdat vader niet naar haar luistert. Het is in die tijd dat Hans Margje leert kennen. Wanneer moeder in Hans jonge jaren sterft wil hij niet met vader achterblijven en vertrekt.

Hans vindt een baan en een mooie verblijfplaats bij een oudere dame. Tijdens zijn werk ontmoet hij Jozef Mieras, met wie hij geen contact wens te houden.Hij keert zich van hem af. Wanneer hij genoeg geld gespaard heeft vertrekt hij en laat zijn baan en kamer achter. Hans komt weer in contact met Margje en trouwt met haar. In zijn jaren van volwassenheid krijgt hij een ontmoeting met God. Deze diep religieuze ervaring samen met het verschijnen van Jozef Mieras zorgen voor een stevige transformatie. Maar of dat ten goede is?

Knielen op een bed violen is een zeer indrukwekkende roman van Jan Siebelink. De scene waarin hij beschrijft hoe de jonge Hans lijfstraf krijgt en zijn moeder vaders hart probeert te verzachten om haar jongen de straf te besparen zijn zeer levendig en wat mij betreft een juiste reflectie. Zo was het vroeger in Nederland in vele gezinnen, vooral de gelovige. Lijfstraffen waren niet vreemd. Ik kan bijna tastbaar het verdriet van Hans moeder voelen om de manier waarop haar man met hun kind omgaat. Angst, het grijpt je naar de keel. Het verdriet zo echt dat je het voelt. Dat wil je je kind besparen. Zoveel vragen, is dit nu liefde? Is dit hoe God het ziet?

De verandering van Hans Sievez die een ontmoeting heeft met God wordt zeer intens beschreven, alsof de schrijver zelf deze ontmoeting kent. Of je erbij bent. En dan, de verandering. De leden van een calvinistische sekte proberen Hans te louteren. Jagen hem vrees aan. Angstcultuur binnen religie. De discipline op gebied van Bijbelstudie en gebed met calvinistische trekjes die in het leven van Hans wordt binnengebracht in combinatie met vrees voor God is voor velen niet onbekend. In vroegere jaren in Nederland was dit een bekend verschijnsel. Ook de manier waarop de hoofdpersonages ermee omgaan en hun onderlinge relatie. Ik kreeg er herhaaldelijk tranen door in mijn ogen.

Ook treffend is de manier waarop Hans niet luistert naar zijn vrouw en haar emotie. Vroeger was het zo dat een man bepaalde wat er gebeurde en hoe het gebeurde. De man luisterde niet of nauwelijks naar zijn vrouw. Hij was het hoofd van het gezin. In het verhaal staan een aantal tegenstrijdigheden die je niet kunt uitleggen. Je moet ze voelen.

Behalve dat er veel herkenbaarheid in deze verhaallijn ligt, en behalve dat het zo treffend geschreven is, is het ook een verhaal dat je aan het denken zet. Tegenstrijdigheden die niet kunnen worden uitgelegd. De sluipende schaduw die het leven binnenkomt van Hans en hem vervolgens afkeert van zichzelf. Het verschil tussen vroeger en nu. En tussen onderlinge kerken. Het Godsbeeld dat men heeft en hoe geloof gebaseerd was op angst. Een thema voor veel boeken maar ook hier treffend.

Knielen op violen is onlangs verfilmd door regisseur Ben Sombogaard. Paul Verhoeven probeerde dit al eerder maar moest ervan af zien. De film draait momenteel in ons land al in de bioscoop.