Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Je kunt niet anders dan de hele voorstelling uitzitten!

Eus Wijnhoven 22 april 2019
William Walace Lincoln was de derde zoon van Abraham en Mary Lincoln. De elfjarige jongen werd ziek in februari 1862, zijn vader was in 1861 tot president van de VS verkozen. Willie’s toestand fluctueerde van dag tot dag. De president en zijn vrouw hadden echter een feest belegd voor invloedrijke Amerikanen en buitenlandse afgevaardigden. Moesten zij dat afzeggen vanwege de gezondheidstoestand van Willie? Mary vond van wel, Abe wilde de gasten niet teleurstellen en besloot het feest doorgang te laten vinden. Ten slotte had hun huisarts hen verzekerd dat Willie snel zou opknappen. En terwijl de gasten zich beneden benevelen, de militaire kapel steeds luider speelt, blaast Willie boven eenzaam zijn laatste adem uit.

George Saunders heeft dit gegeven aangegrepen om een experimentele roman te schrijven: enerzijds vlecht hij in bepaalde hoofdstukken zinnen uit nieuwsberichten uit die tijd aaneen tot een feitelijke beschrijving van de situatie die dagen, anderzijds speelt het gros van de hoofdstukken zich af in en rond de kapel op de begraafplaats van Oak Hill in Georgetown, waar Willie wordt opgebaard. Daar dwalen geesten van overledenen – “do not mention THE word (dead)” – die geen vrede hebben met hun verscheiden. Zij leven in een soort pauze, “in the bardo”, zoals zij hun situatie zelf betitelen. Sommigen al honderden jaren, anderen hebben hun “previous state” nog niet lang geleden moeten achterlaten. Drie van hen spelen een hoofdrol in dit geestenrijk: Roger Bevins (een homofiel die zelfmoord heeft gepleegd), Hans Vollman (een drukker die is overleden toen er een houten plafondbalk op zijn hoofd landde) en dominee Everly Thomas (hij is zich van geen kwaad bewust en begrijpt niet van wat voor schanddaden hij wordt beschuldigd). De laatste wordt door Roger en Hans op handen gedragen. Als Willie in ‘hun’ kapel wordt ondergebracht en zij de ontroostbare president zijn zoon zelfs enkele malen uit diens ‘krankenkist’ zien bevrijden om hem in zijn armen te nemen, besluiten zij zich over de jongen te ontfermen.

Willie begrijpt niet goed waar hij zich bevindt (de bardo, een overgangsfase in het boeddhisme). Roger, Hans en Everly proberen hem duidelijk te maken dat hij daar moet blijven, om zijn vader te troosten. President Lincoln komt in het boek dan ook uitsluitend over als een rouwende man, over de burgeroorlog wordt nauwelijks gerept. De drie weten zelfs een schare engelen te weren die met de meest verleidelijke instrumenten de schepselen uit de ‘bardo’ proberen te overtuigen met hen mee te gaan naar de hemel. De duivels, minuscule wezentjes die zich met ontelbaren in een soort korst bij de kapel bevinden, zijn echter moeilijker te verslaan. Het lukt de drie echter Willie net op tijd in de kapel onder te brengen, ook al wordt de dominee daarbij ingekapseld door de gewiekste vijand. Willie nestelt zich op/in zijn vaders schoot – de president is ’s nachts naar de kapel gegaan om nogmaals het lichaam van zijn zoon in zijn armen te sluiten – en verstaat dan wat zijn vader zegt: “Willie is dead.” De jongen voelt zich bevrijd! Eindelijk weet hij waar hij zich bevindt, namelijk aan gene zijde van het leven. Dat is het moment waarop hij – tot afschuw van Roger en Hans – besluit zijn loot te aanvaarden en die vreemde overgangswereld te verlaten. Het woord, hij heeft het afschuwelijke, onzeglijke woord uitgesproken! Dat heeft gevolgen voor velen die in pauzetoestand verkeren: zij volgen Willie’s voorbeeld.

‘Lincoln in the bardo’ is zeer inventief bedacht en knap geconstrueerd. Saunders maakt gebruik van bestaande bronnen en voert daarnaast de geesten op als is het ’t script van een toneelspel. Tegen het einde suggereert de schrijver dat geest Thomas Havens (let op die achternaam) Lincoln tot het inzicht heeft doen komen de slavernij af te schaffen. Nergens heb je als lezer het gevoel aan ‘zweverige’ lectuur te zijn onderworpen, dit is Literatuur met een hoofdletter. Niet voor niets won Saunders met ‘Lincoln in the bardo’ de ‘Man Booker Prize 2017’. Bovendien was hij genomineerd voor de ‘Golden Man Booker Prize’ (gewonnen door Michael Ondaatje met ‘The English Patient’). Het is even wennen als je aan het boek begint, maar als je je eenmaal hebt geschikt in het spel, kun je niet meer ontsnappen tot je de volledige voorstelling hebt uitgezeten. Prachtig!

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Eus Wijnhoven