Hartverscheurend autobiografisch verhaal

Hugh (‘Shuggie’; 6) Bain is het derde kind van Agnes. Daarnaast heeft de knappe vrouw twee kinderen uit haar eerste huwelijk, Catherine (17) en Alexander (‘Leek’; 15). Hugh Bain, vader van Shuggie, is taxichauffeur. Na de relatieve weelde in haar eerste, saaie, huwelijk, valt het Agnes zwaar van veel minder te moeten rondkomen en bovendien de overspelige fratsen van haar tweede echtgenoot te accepteren. Ze raakt aan de drank, vult haar dagen met blikken Special Brew en wodka. Geheelonthouder Hugh trekt dat niet meer. Hij dumpt haar en de kinderen in een buitenwijk welke getekend is door armoede en sociale bijstand. Zelf gaat hij inwonen bij z’n nieuwe vriendin, ver bij hen vandaan in het centrum van Glasgow.

Al snel houdt Catherine het voor gezien, terwijl Leek zich zoveel mogelijk op de jongenskamer terugtrekt en aan de dagelijkse ellende ontsnapt door te tekenen. De kleine Shuggie probeert zo goed en zo kwaad als het kan moeder Agnes bij te staan en gezelschap te houden. Vriendjes heeft de meisjesachtige jongen niet en Father Berrie is hem op school eerder tot last dan tot steun. Child care heeft de wijk Pithead al lang opgegeven. Regelmatig wordt de jongen in elkaar geslagen door buurtgenootjes, iets wat Agnes grotendeels ontgaat aangezien zij continu in een roes verkeert. De kinderen lijden onder de verslaving van hun moeder en gaan vaak met rammelende maag naar bed. Moeder heeft de maandagse bon van de bijstand uitgegeven aan bier, terwijl de bon voor de kinderbijslag op dinsdag eveneens in drank wordt omgezet.
Op zeker moment schijnt er licht aan het einde van de tunnel: Agnes meldt zich bij de AA en vindt enkele maanden later zelfs een baan. Als de goeiige taxichauffeur Eugene in haar leven verschijnt, gloort er hoop. Toch zal ook Leek niet lang daarna het huis verlaten.

Iedere keer weer hoop je dat het nu toch echt eens goedkomt met Agnes, maar zoals Leek op zeker moment tegen Shuggie zegt:

“She’s never going to get off the drink.”
Daarop antwoordt Shuggie, hij is inmiddels 13:
“She might. I just have to try harder to help her. Be good to her. Keep myself tidy. I can make her better.”

Het is nauwelijks mogelijk dit boek in een ruk uit te lezen, daarvoor is het te rauw. In het begin is het fonetisch weergegeven Schotse dialect lastig, maar daar wen je snel aan. De uitzichtloosheid echter, het emotionele en fysieke geweld, vraagt om regelmatig een pauze in te lassen zo hartverscheurend is dit autobiografische verhaal. Iedere keer weer hoop je dat het nu toch echt eens goedkomt met Agnes. Zal het Shuggie lukken haar van de alcohol te verlossen?
Met ‘Shuggie Bain’ heeft Douglas Stuart de 2020 Booker Prize gewonnen.