De medeplichtige lezer

Gerard van Emmerik (Apeldoorn, 1955) is auteur van een tiental boeken, zowel verhalenbundels als romans. Daarnaast geeft hij schrijfcursussen aan de Schrijversvakschool Groningen. Zijn werk draait vaak om (de) liefde. Bovendien is regelmatig sprake van autobiografische elementen, zo ook in Jij blijft dat verscheen in november 2025. Hierin wordt de lezer vanaf de eerste pagina’s medeplichtig gemaakt aan het verzwijgen van een ingrijpend verdict. Wij, lezers, begrijpen vanaf het begin dat het touwtje op meerdere manieren op knappen staat.

Sam en Luc wonen aan de Nassaukade in Amsterdam, al brengen zij het gros van hun tijd door in hun tweede huisje in een bosrijke omgeving op de Veluwe. Het stel is al veertig jaar samen en er zit sleet op de relatie.

“We durfden het niet hardop te zeggen, maar er waren momenten… We zagen het in elkaars blik. Wij, niet voor eeuwig op deze manier. We hadden toen nog niet door dat er iets nodig was, iets van buitenaf, een ramp of zo, om ons te redden en weer volop we te worden.”

En dat gebeurt. Uit de flaptekst valt op te maken dat Sam verneemt dat hij niet lang meer te leven heeft. “En die zomer kantelde alles…” schrijft Van Emmerik als eerste zin in hoofdstuk 2.

Sam krijgt in het ziekenhuis te horen dat hij nog maximaal een jaar te leven heeft. Hoe geef je invulling aan zo’n jaar? Maar belangrijker: met wíe probeer je jouw laatste dagen nog zo plezierig mogelijk door te brengen? Als lezer verwacht je dat Sam huilend in Lucs armen valt, maar niets is minder waar. Via een makelaarssite gaat hij op zoek naar een appartementje voor iemand alleen. Hij verzwijgt de uitslag en probeert te doen of er niets aan de hand is. Met iedere week dat hij zich voorneemt het zijn partner te vertellen om dat vervolgens na te laten, wordt de drempel Luc deelgenoot te maken hoger. En neemt het medeplichtigheidsgevoel van de lezer toe. De twee geliefden draaien in steeds grotere cirkels om de mannen heen en wij, lezers, zijn gedoemd deze macabere dans te aanschouwen zonder in te kunnen grijpen. Niet eerder heb ik een boek gelezen waarbij ik soms hardop commentaar leverde en de protagonist toeschreeuwde.

Met Jij blijft heeft Van Emmerik een ontroerend verhaal geschreven, met een vleugje droge humor. Een absolute aanrader. Als lezer ontkom je er niet aan af en toe bij jezelf te rade te gaan: wat zou ik doen? Waarschijnlijk anders, maar vast niet hoe je er als gezond persoon over denkt. En Van Emmerik? Lees het zelf maar.