Lezersrecensie
Circus als onderduikadres tijdens de oorlog
Pam Jenoff is een New York Times bestsellerauteur en heeft verschillende historische romans geschreven namelijk “Het meisje van de commandant” en “De dochter van de ambassadeur”. “Het weeskind” is een fictieroman, al is het verhaal dusdanig realistisch geschreven dat het voor mij echt gebeurd zou kunnen zijn. Pam Jenoff raakte geïnspireerd door de mensen die ze in haar research is tegengekomen.
Zo stuitte ze een paar jaar geleden op twee bijzondere verhalen. Het eerste was het hartverscheurende verslag over de “onbekende kinderen”: een goederenwagon vol baby’s die bij hun ouders weggerukt waren en naar een concentratiekamp werden gedeporteerd. Het tweede verhaal was over een Duits circus (Circus Althoff) dat tijdens de oorlog onderdak had verleende aan Joden. Zo wist ze dat ze deze twee verhalen wou combineren.
De verhaallijn
Astrid is een Joodse vrouw, opgegroeid in het circus en getrouwd met een Duitse soldaat. Wanneer haar echtgenoot gedurende de Tweede Wereldoorlog het bevel krijgt om van haar te scheiden, voelt Astrid zich verworpen en radeloos. Ze keert terug naar haar geboortestad, maar haar familie is weg. Ze benadert Herr Neuroff het hoofd van het concurrerende circus en hij huurt haar in om voor het circus te werken, stilzwijgend instemmend om haar te beschermen.
Anderzijds is er Noa, een zestienjarig Nederlands meisje dat het huis uit wordt gezet wanneer ze zwanger raakt. Ze wordt gedwongen haar kind af te staan voor adoptie. Daarna komt ze terecht in een kamer boven een klein station in Duitsland. Om te kunnen overleven wordt ze schoonmaakster op het station. Op een dag ontdekt ze een goederenwagen met tientallen Joodse baby’s die op weg zijn naar een concentratiekamp. Nog steeds rouwende en in shock door haar eigen verlies, maakt ze de impulsieve beslissing om één van de baby’s te redden.
Ze vindt onderdak bij het reizende Duitse circusgezelschap, een veilig verblijf in het circus kan alleen een optie zijn wanneer ze meewerkt aan een circusact. Zo hebben Noa en de baby een dekmantel. Haar mentor wordt de trapezeartiest Astrid. Beide vrouwen vinden het moeilijk om contact te maken. Astrid is streng en stoïcijns. Door haar verleden heeft ze moeite om personen binnen te laten in haar gevoelswereld. Beide vrouwen staan sceptisch tegenover elkaar terwijl ze hun kostbare geheimen bewaken. Na verloop van tijd begint hun rivaliteit uiteen te vallen en ontwikkelt zich een band.
“We waren allebei in de steek gelaten, ieder op onze eigen manier uit het leven dat we hadden geleid.”(p.109)
Noa is gevoelig, naïef en goed, dit heeft deels nog te maken met haar jonge leeftijd. Noa is op zoek naar acceptatie en liefde.
Het circusleven
De dubbele verhaallijn geeft de lezer inzicht in de geheimen die beide vrouwen voor de buitenwereld verborgen houden. Pam Jenoff weet zo de spanning gedurende het verhaal op te bouwen. Het volgen van de relatie tussen Noa en Astrid was tumultueus. Aanvankelijk leek het onwaarschijnlijk dat de twee belangrijkste vertellers van deze roman een band zouden vormen. Het vertrouwen, dat niet alleen belangrijk is tijdens hun act… de diepgewortelde geheimen die worden uitgezonden, hun gecompliceerde liefdesleven en hun vroegere geschiedenis maken dit boek tot een winnaar in mijn ogen.
Jenoff geeft ons als lezer ook een mooi inkijk in het circusleven van de jaren ’40, evenals de mooie en zware kanten van het circus. De tijden waarin olifanten, tijgers, en kamelen nog een belangrijke plaats innamen in de circusacts. De intrede van het circus in het dorp: “We kijken naar de menigte, en in de ogen van de mensen zie ik geen minachting, maar bewondering en hoop. Volwassenen kijken ons met kinderlijke verwondering aan. Het circus had altijd overal waar het kwam vrolijkheid gebracht”. (p.116-117)
Een aanrader
“Het Weeskind” is prachtig geschreven. Pam Jenoff weet je te raken tot in het diepste van je ziel. Je krijgt een unieke kijk in het circusleven tijdens de tweede wereldoorlog. Ik lees veel oorlogsromans en het verbaast me telkens wanneer ik een heel ander oorlogsperspectief ontdek waar dappere mannen en vrouwen hun leven riskeerden om het ‘juiste’ te doen door Joden te verbergen, wetende dat het zou eindigen met gevangenisstraf, marteling of de dood voor zichzelf als ze gepakt waren.
Zo stuitte ze een paar jaar geleden op twee bijzondere verhalen. Het eerste was het hartverscheurende verslag over de “onbekende kinderen”: een goederenwagon vol baby’s die bij hun ouders weggerukt waren en naar een concentratiekamp werden gedeporteerd. Het tweede verhaal was over een Duits circus (Circus Althoff) dat tijdens de oorlog onderdak had verleende aan Joden. Zo wist ze dat ze deze twee verhalen wou combineren.
De verhaallijn
Astrid is een Joodse vrouw, opgegroeid in het circus en getrouwd met een Duitse soldaat. Wanneer haar echtgenoot gedurende de Tweede Wereldoorlog het bevel krijgt om van haar te scheiden, voelt Astrid zich verworpen en radeloos. Ze keert terug naar haar geboortestad, maar haar familie is weg. Ze benadert Herr Neuroff het hoofd van het concurrerende circus en hij huurt haar in om voor het circus te werken, stilzwijgend instemmend om haar te beschermen.
Anderzijds is er Noa, een zestienjarig Nederlands meisje dat het huis uit wordt gezet wanneer ze zwanger raakt. Ze wordt gedwongen haar kind af te staan voor adoptie. Daarna komt ze terecht in een kamer boven een klein station in Duitsland. Om te kunnen overleven wordt ze schoonmaakster op het station. Op een dag ontdekt ze een goederenwagen met tientallen Joodse baby’s die op weg zijn naar een concentratiekamp. Nog steeds rouwende en in shock door haar eigen verlies, maakt ze de impulsieve beslissing om één van de baby’s te redden.
Ze vindt onderdak bij het reizende Duitse circusgezelschap, een veilig verblijf in het circus kan alleen een optie zijn wanneer ze meewerkt aan een circusact. Zo hebben Noa en de baby een dekmantel. Haar mentor wordt de trapezeartiest Astrid. Beide vrouwen vinden het moeilijk om contact te maken. Astrid is streng en stoïcijns. Door haar verleden heeft ze moeite om personen binnen te laten in haar gevoelswereld. Beide vrouwen staan sceptisch tegenover elkaar terwijl ze hun kostbare geheimen bewaken. Na verloop van tijd begint hun rivaliteit uiteen te vallen en ontwikkelt zich een band.
“We waren allebei in de steek gelaten, ieder op onze eigen manier uit het leven dat we hadden geleid.”(p.109)
Noa is gevoelig, naïef en goed, dit heeft deels nog te maken met haar jonge leeftijd. Noa is op zoek naar acceptatie en liefde.
Het circusleven
De dubbele verhaallijn geeft de lezer inzicht in de geheimen die beide vrouwen voor de buitenwereld verborgen houden. Pam Jenoff weet zo de spanning gedurende het verhaal op te bouwen. Het volgen van de relatie tussen Noa en Astrid was tumultueus. Aanvankelijk leek het onwaarschijnlijk dat de twee belangrijkste vertellers van deze roman een band zouden vormen. Het vertrouwen, dat niet alleen belangrijk is tijdens hun act… de diepgewortelde geheimen die worden uitgezonden, hun gecompliceerde liefdesleven en hun vroegere geschiedenis maken dit boek tot een winnaar in mijn ogen.
Jenoff geeft ons als lezer ook een mooi inkijk in het circusleven van de jaren ’40, evenals de mooie en zware kanten van het circus. De tijden waarin olifanten, tijgers, en kamelen nog een belangrijke plaats innamen in de circusacts. De intrede van het circus in het dorp: “We kijken naar de menigte, en in de ogen van de mensen zie ik geen minachting, maar bewondering en hoop. Volwassenen kijken ons met kinderlijke verwondering aan. Het circus had altijd overal waar het kwam vrolijkheid gebracht”. (p.116-117)
Een aanrader
“Het Weeskind” is prachtig geschreven. Pam Jenoff weet je te raken tot in het diepste van je ziel. Je krijgt een unieke kijk in het circusleven tijdens de tweede wereldoorlog. Ik lees veel oorlogsromans en het verbaast me telkens wanneer ik een heel ander oorlogsperspectief ontdek waar dappere mannen en vrouwen hun leven riskeerden om het ‘juiste’ te doen door Joden te verbergen, wetende dat het zou eindigen met gevangenisstraf, marteling of de dood voor zichzelf als ze gepakt waren.
1
Reageer op deze recensie
