Populisme, de kracht van woorden en het spel om de macht

Lustrum is het tweede deel van de Cicerotrilogie van Robert Harris, waarvan ik eerder het deel “Imperium” besprak. Even over de titel: In de Verenigde Staten wordt deze titel ook wel vertaald als conspirata, wat de inhoud overigens ook heel aardig dekt. De officiële titel is echter Lustrum. Het woord Lustrum is overigens ook een heel knappe titel omdat het zowel een periode van 5 jaar betekent (verwijzend naar de ambtsperiode van Cicero. Terwijl lustrum ook offer betekent…. En offers worden er meerdere gebracht vaak met verstrekkende gevolgen
Het is 63 voor Christus. Cicero staat aan de vooravond van 5 jaar consulaat wanneer hij geconfronteerd wordt met een gruwelijke moord. Cicero is nog net niet geïnstalleerd in zijn nieuwe ambt, als een lijk wordt gevonden van een 12-jarige die slachtoffer lijkt te zijn geworden van een rituele moord die bedoeld was als menselijk offer. Cicero begrijpt aanvankelijk niet waarom hij erbij gehaald is. Het is een tatoeage waarop te zien is dat het slachtoffer een slaaf en eigendom is van een belangrijke familie die verklaart waarom men hem erbij riep.

Macht corrumpeert en absolute macht corrumpeert absoluut

In het eerste deel van deze trilogie (Imperium) verzucht Tiro (de secretaris van Cicero): “Macht brengt een man een hoop weelde, maar een paar schone handen behoort daar zelden toe” Meer nog dan in het eerste deel wordt Cicero geconfronteerd met de schaduwzijden van de macht.
Van een redelijk “neutrale en objectieve” buitenstaander wordt Cicero deel van het machtssysteem Ineens zie we een andere Cicero. Omringd door vermogende mede-senatoren probeert men ook hem voor hun karretje te spannen.
“In tegenstelling tot zijn rijke medesenatoren “moet Cicero het van de kracht van het woord hebben.
De redes van Cicero worden zo goed als authentiek weergegeven en dwingen na al die eeuwen nog steeds diep respect af. Doordat het geheel in een spannend verhaal en in moderne taal gepresenteerd wordt is deze klassieke boodschap bij het brede publiek terecht die het verdient.
Cicero beseft maar al te goed dat zijn woorden zijn voornaamste maar helaas ook enige wapenszijn
:'Wat zijn de enige wapens die ik bezit, Tiro?’ vroeg hij me, waarna hij antwoord gaf op zijn eigen vraag. ‘Woorden. Caesar en Pompeius hebben hun soldaten, Crassus zijn rijkdom, Clodius zijn bullenbijters op straat. Mijn enige legioen zijn mijn woorden. Door taal ben ik opgeklommen en door taal zal ik overleven. “(pag 295)
Of Cicero alleen met woorden weerstand kan bieden aan de verleidingen van geld en macht zal de lezer zelf moeten ontdekken.

Populisme toen en nu

Wat het boek zo ontzettend goed maakt is de “actualiteit. Zo is er in het boek een maatregel genomen met een verbod om mensen die verbannen worden uit Rome water en vuur aan te bieden. Lijkt dit niet verdacht veel op een wet die onlangs in Nederland aangenomen is? Je ziet in het boek en ook in het politieke landschap een neiging naar populisme, opruiers die verkiezingsuitslagen aanvechten en geweld promoten (zoals de bestorming van het capitool in de VS van 6 januari 2021(bron Gent leest)
Een beetje een raadsel voor mij was dat Harris zijn boek opdraagt aan Peter. Peter is Peter Mandelson, minister onder Blair en invloedrijk Labourlid en momenteel ambassadeur in de VS. Is dit een teken dat hij in Mandelson een nieuwe Cicero ziet of wil hij zijn vriend waarschuwen om zich niet te laten corrumperen?
Lees het boek en oordeel zelf! Maar vergeet zeker niet te genieten van dit prachtige verhaal.