Lezersrecensie
Als je een tuin en ook nog een bibliotheek hebt zal het je aan niets ontbreken” Cicero
Ik was de laatste weken ondergedompeld in het leven van Cicero doordat ik de trilogie van Harris over zijn leven las. Het is daarom ook dat me een citaat van Cicero te binnen schoot als ik het boek van Nooteboom: 533 dagen boek las. Dat citaat luidt:
“Als je een tuin en ook nog een bibliotheek hebt zal het je aan niets ontbreken”
Ik vroeg me af of dit ook van toepassing zou zijn op Cees Nooteboom? Kun je als Cosmopoliet die veel gezien en beleefd heeft gelukkig zijn op klein een eiland met je tuin ,jouw boeken en jouw gedachten? Gezien de inhoud van dit indrukwekkende boek moet het antwoord bevestigend zijn. Nooteboom wisselt in zijn boek observaties van zijn tuin af met beschouwingen over literatuur en collega-schrijvers zoals Canetti, en een reeks beschouwingen van Bowie tot Borges en van Green tot Gide.
Nooteboom noemt zijn beschouwingen geen dagboek maar een “dagenboek”Hij zegt hierover: “Het is zelfs de vraag of dit eigenlijk wel een dagboek is, misschien eerder een dagenboek, iets om af en toe iets te behouden uit de stroom van wat je denkt, wat je leest, wat je ziet, zeker geen boek voor bekentenissen” pag 73.
Portret van je ziel
Dit leidt tot zeer fraaie observaties en koppelingen. Zo maakt hij een vergelijking tussen spinnen in zijn tuin en de Middeleeuwse kluizenares en mystica zuster Bertken die ervoor koos zich te laten dichtmetselen in haar cel. In beide gevallen vraagt hij zich af wanneer de verveling toeslaat en of ze daar vrijwillig zitten. Ik vraag me wel af Nooteboom wellicht lijkt op Zuster Bertken en zich afzondert in zijn tuin in Menorca om te kunnen schrijven? Immers de kluizenares zuster Bertken schreef in haar cel ook boeken.
Zodra hij zijn tuin verlaat merkt Nooteboom op dat hij weer transformeert tot massamens met alle zinloze rituelen die daarbij horen.om bij terugkomst te constateren “ Mijn massamens heb ik weer uitgedaan of zo lijkt het ik zie een koolmees in de heg, een ree afgetekend tegen de sneeuw, twee mensen die langlaufen en een spoor achterlaten” (pag 57)
Zo bevat het boek talloze zeer mooie observaties en vragen zoals “waar bevinden wij ons wanneer anderen van ons dromen? “Ook heel rake observaties over de Yucca die zich verdedigt met zijn dolken.
Het mooiste compliment krijgt hij echter van zijn nicht die zegt Deze tuin is een spiegel van je ziel.
De stukken over de Hongaarse schrijvers zijn van grote schoonheid. Deze vaak onderbelichte auteurs zoals Baffny en Esterhazy worden hier als het ware “gerehabiliteerd “Maar er is meer te genieten zoals zijn beschouwingen over de Vluchtelingen crisis en Griekenland.
In de Groene Amsterdammer werd dit boek betiteld als Miniaturen in één penseelstreek (de Groene 2016 nr 41.) Ik had het niet beter kunnen verwoorden.
Gevormd door de oorlog
Ik was bijzonder gecharmeerd van zijn miniportretjes van Max Frisch en Bertolt Brecht.Als de tuin een Spiegel van Nootebooms ziel is, moeten we toch constateren dat het een oude ziel is. Dat geeft hem ook de rijkdom van de ervaring. Hij vraagt zich dan ook af : 'Tot op welke leeftijd moet je je om de wereld bekommeren? Ik ben voor een oorlog geboren, mijn vader is in die oorlog gestorven, daarna waren er oorlogen zolang als ik leef' pag 59
De oorlog(en) zijn voor hem en zijn generatie bepalend geweest:”
'Je hebt in de gezichten van soldaten gekeken vanaf dat je zes jaar oud was, Duitse gezichten, Iraanse gezichten, Spaanse en Colombiaanse helmen, je bent van binnen volgeplakt met kranten vol doden tot de dag van vandaag, ook als je zelf veilig bent word je besmeurd met de stront van de oorlog die je dagen begeleidt tot het einde” (pag 59)
Het werk van Nooteboom geeft bij mij dezelfde sfeer als de Spaanse meesterauteur Javier Marias: Het associatieve, de rake observaties de verrassende verbanden. Terwijl Nooteboom gevormd is door de oorlog is Marias gevormd door de Spaanse burgeroorlog. Bovendien waren zowel Nooteboom als Marias tot voor de dood van Marias beiden kandidaat voor de Nobelprijs voor literatuur. Helaas overleed in 2022 Javier Marias. Bij de inmiddels 92 jarige Nooteboom kan het telefoontje van het Nobelprijs comité nog komen.
“Als je een tuin en ook nog een bibliotheek hebt zal het je aan niets ontbreken”
Ik vroeg me af of dit ook van toepassing zou zijn op Cees Nooteboom? Kun je als Cosmopoliet die veel gezien en beleefd heeft gelukkig zijn op klein een eiland met je tuin ,jouw boeken en jouw gedachten? Gezien de inhoud van dit indrukwekkende boek moet het antwoord bevestigend zijn. Nooteboom wisselt in zijn boek observaties van zijn tuin af met beschouwingen over literatuur en collega-schrijvers zoals Canetti, en een reeks beschouwingen van Bowie tot Borges en van Green tot Gide.
Nooteboom noemt zijn beschouwingen geen dagboek maar een “dagenboek”Hij zegt hierover: “Het is zelfs de vraag of dit eigenlijk wel een dagboek is, misschien eerder een dagenboek, iets om af en toe iets te behouden uit de stroom van wat je denkt, wat je leest, wat je ziet, zeker geen boek voor bekentenissen” pag 73.
Portret van je ziel
Dit leidt tot zeer fraaie observaties en koppelingen. Zo maakt hij een vergelijking tussen spinnen in zijn tuin en de Middeleeuwse kluizenares en mystica zuster Bertken die ervoor koos zich te laten dichtmetselen in haar cel. In beide gevallen vraagt hij zich af wanneer de verveling toeslaat en of ze daar vrijwillig zitten. Ik vraag me wel af Nooteboom wellicht lijkt op Zuster Bertken en zich afzondert in zijn tuin in Menorca om te kunnen schrijven? Immers de kluizenares zuster Bertken schreef in haar cel ook boeken.
Zodra hij zijn tuin verlaat merkt Nooteboom op dat hij weer transformeert tot massamens met alle zinloze rituelen die daarbij horen.om bij terugkomst te constateren “ Mijn massamens heb ik weer uitgedaan of zo lijkt het ik zie een koolmees in de heg, een ree afgetekend tegen de sneeuw, twee mensen die langlaufen en een spoor achterlaten” (pag 57)
Zo bevat het boek talloze zeer mooie observaties en vragen zoals “waar bevinden wij ons wanneer anderen van ons dromen? “Ook heel rake observaties over de Yucca die zich verdedigt met zijn dolken.
Het mooiste compliment krijgt hij echter van zijn nicht die zegt Deze tuin is een spiegel van je ziel.
De stukken over de Hongaarse schrijvers zijn van grote schoonheid. Deze vaak onderbelichte auteurs zoals Baffny en Esterhazy worden hier als het ware “gerehabiliteerd “Maar er is meer te genieten zoals zijn beschouwingen over de Vluchtelingen crisis en Griekenland.
In de Groene Amsterdammer werd dit boek betiteld als Miniaturen in één penseelstreek (de Groene 2016 nr 41.) Ik had het niet beter kunnen verwoorden.
Gevormd door de oorlog
Ik was bijzonder gecharmeerd van zijn miniportretjes van Max Frisch en Bertolt Brecht.Als de tuin een Spiegel van Nootebooms ziel is, moeten we toch constateren dat het een oude ziel is. Dat geeft hem ook de rijkdom van de ervaring. Hij vraagt zich dan ook af : 'Tot op welke leeftijd moet je je om de wereld bekommeren? Ik ben voor een oorlog geboren, mijn vader is in die oorlog gestorven, daarna waren er oorlogen zolang als ik leef' pag 59
De oorlog(en) zijn voor hem en zijn generatie bepalend geweest:”
'Je hebt in de gezichten van soldaten gekeken vanaf dat je zes jaar oud was, Duitse gezichten, Iraanse gezichten, Spaanse en Colombiaanse helmen, je bent van binnen volgeplakt met kranten vol doden tot de dag van vandaag, ook als je zelf veilig bent word je besmeurd met de stront van de oorlog die je dagen begeleidt tot het einde” (pag 59)
Het werk van Nooteboom geeft bij mij dezelfde sfeer als de Spaanse meesterauteur Javier Marias: Het associatieve, de rake observaties de verrassende verbanden. Terwijl Nooteboom gevormd is door de oorlog is Marias gevormd door de Spaanse burgeroorlog. Bovendien waren zowel Nooteboom als Marias tot voor de dood van Marias beiden kandidaat voor de Nobelprijs voor literatuur. Helaas overleed in 2022 Javier Marias. Bij de inmiddels 92 jarige Nooteboom kan het telefoontje van het Nobelprijs comité nog komen.
1
Reageer op deze recensie
