Dictator, waarschuwing voor ons vanuit het verleden

Het is 58 voor Christus Cesar staat op het punt om in de Gallische oorlog te voeren en het huidige Nederland en België te veroveren. Al dit wapengekletter heeft er echter toe geleid dat de eens zo geroemde democratie in verval raakt en Cicero die de democratie door dik en dun verdedigt op het punt staat verbannen te worden.
In zijn voorwoord stelt auteur Robert Harris dat “'Dictator omvat een periode die – althans tot de uitbarsting tussen 1933 en 1945 – misschien wel de meest verwarrende in de geschiedenis van de mensheid is geweest.
Verwarrend of niet het derde deel van Robert Harris trilogie vormt een grandioze apotheose van zijn trilogie waarin wij een stevige waarschuwing krijgen uit het oude Rome. Het oude Rome zult u denken? Jazeker het ouwe Rome! Al snel na het begin van het boek komen we de volgende passage tegen:

“'wordt hierbij verordend dat hem tot op vierhonderd mijlen van Rome geen toegang tot vuur en water kan worden verschaft; dat niemand hem onderdak kan bieden of ontvangen, op straffe des doods; dat zijn gehele have en goed verbeurd worden verklaard” (pag 15)
Behalve de doodstraf lijkt deze tekst toch verdacht veel op een wetsvoorstel de dubbel demissionaire Nederlandse regering in 2025 indiende om zo de hulp aan illegalen strafbaar te stellen. De barmhartigheid wordt ingeruild voor repressie.
In het boek gaat hier niet om een normale vluchteling maar om Cicero die na in ongenade te zijn geraakt wordt verbannen en een veilig heenkomen zoekt.

Uit het centrum van de macht verwijderd kan Cicero met meer afstand kijken wat er nu werkelijk gebeurt en ook is het nu tijd om meer aandacht te besteden aan zijn dochter en slaaf Tiro, de verteller van het verhaal

Straf voor politieke apathie en gebrek aan compromisbereidheid

Zoals eerder betoogd maakt de verbanning Cicero alleen maar scherper. Op pagina 32 wordt gesteld: “'Hoe makkelijk is het voor hen die zich nooit met de politiek bemoeien om te sneren over de compromissen die daarbij gesloten worden' Hij ziet namelijk met lede ogen aan dat de populistische krachten onder Cesar die een broertje dood hebben aan grondwet en rechtstaat.
Zelf vraagt Cicero zich ook af in hoeverre zijn kompas: “de grondwet” nog richting geeft in chaotische tijden?
'Kan een grondwet die eeuwen geleden is ontworpen om een monarchie te vervangen, gebaseerd op een burgermilitie, in staat zijn een rijk te regeren van een omvang waarvan de opstellers nooit hadden kunnen dromen? Pag 120
Deze passages tonen mijns inziens aan hoezeer de problemen uit het verre verleden nu nog verrassend actueel zijn. Natuurlijk is Donald Trump geen Cesar en gaat elke vergelijking mank maar het kan zeker geen kwaad om eerst eens naar het verleden te kijken voordat je een oordeel hebt over het heden.
Hoe het nu afloopt met Cicero, of slaaf Tiro zijn beloofde vrijheid en zijn boerderij krijgt en hoe de relatie tussen Cicero en zijn geliefde dochter zich ontplooit ga ik vooraf niet weggeven.

Onwetend kind
Dit is het slotstuk van een trilogie waarvan ik zeer genoten heb. Volgens de meeste bronnen is Harris heel dicht bij de Cicero teksten gebleven eenvoudigweg omdat het een van de best gedocumenteerde periodes uit de geschiedenis is. Vanwege zijn achtergrond als thrillerschrijver maakt hij er een goed spannend en leesbaar verhaal van. Het verhaal is universeel en herkenbaar. Politici met lijfwachten, politiek gekonkel, gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel , populisme en ongrondwettelijkheid.Het is allemaal al eerder vertoond. Als er een conclusie op zijn plaats is, is die door de auteur zelf al getrokken in het begincitaat in het boek

'Wie onwetend blijft van wat er voor zijn geboorte gebeurde, blijft altijd een kind. Want wat is een mensenleven waard, als het niet is verweven met het leven van onze voorvaderen in de annalen der geschiedenis?'