Boeiend en zeer lezenswaardig

Geert Mak- Hoe God verdween uit Jorwert.

Het is nu 25 jaar geleden dat het eerste druk van dit boek verscheen. Dit jaar zijn we toe aan het vijftigste druk van dit nog steeds zeer lezenswaardige boek dat nu ook nog eens prachtig geïllustreerd is.

Geert Mak beschrijft in zijn boek de veranderingen in de agrarische sector maar ook in het dorp Jorwert waar hij heden ten dage woont. Het gaat in zijn verhaal om de grote veranderingen die na de oorlog op het platteland en in de landbouw hebben plaats gevonden. Een landbouw die tot het jaar 1800 eigenlijk amper veranderde, bijna alles werd met handkracht en meest met eigen mensen gedaan want arbeid werd niet gerekend.
Aan de orde komen de kleine boertjes die zelfvoorzienend waren en alleen maar als ze iets over hadden het voor de markt verkochten. Daarnaast is er veel aandacht voor wat men toen grote boeren noemde, met twintig stuks vee of meer. Vanaf 1800 maar vooral vanaf de Industriële Revolutie zette de verandering in. Eerst ging men produceren voor een groeiende bevolking en later deden ook machines hun intrede zodat de productie na 1900 per man verder kon groeien. Ook de hordenloop, zoals Mak het noemt, die in de jaren 70 begon en waarbij het om steeds groter en meer ging is op beeldende wijze op papier gezet. De papierwinkel waar boeren mee te maken krijgen en die van het beroep steeds meer een boekhouder maakte wordt duidelijk en beeldend beschreven. De veranderingen voor het dier, de koe dus worden zeker niet vergeten. De boer heeft door de grote veranderingen en ander soort koe nodig maar ook het welzijn van het dier wordt beschreven.
Niet alleen is er aandacht voor de landbouw maar ook gaat het om de mensen en het leven in het dorp. Het leven van de inwoners zelf wordt deels in leuke persoonlijke verhalen beschreven. Hoe zij er vroeger leefden, werkten en er hun geld verdienden. Voor sommige mensen was het dorp genoeg. Ze bleven er hun hele leven en kwamen zelden of nooit ergens anders Het was de plek waar hun hele leven zich afspeelde. Grote veranderingen in het dorp zijn er zeker vanaf de jaren zeventig. Mak beschrijft hoe langzamerhand de middenstand verdwijnt met daarbij ook weer mooie persoonlijke verhalen. Hoe mensen steeds meer op de stad aangewezen werden voor hun werk, dagelijks boodschappen enz. maar hoe ondanks alles de samenhang en het sociale in het dorp bleef bestaan. Een dorp als Jorwert toonde zijn samenhang o.a. toen in 1951 de toren van de kerk in stortte. Met het hele dorp werd er voor gezorgd dat de toren weer opgebouwd werd waarbij een ieder zijn eigen bijdrage leverde. Geert Mak gelooft dat op het moment van het schrijven van het boek, in 1995, het dorp hier nog steeds toe in staat zou zijn en dat in dorpen, ondanks de vele import inwoners en de groet aantallen forensen, duidelijk de onderlinge band tussen de mensen nog aanwezig is waardoor men zaken gedaan kan krijgen die elders niet lukken. Het verschil tussen dorps en stadscultuur en hoe die twee soms elkaars tegenpolen zijn wordt zeker meegenomen en waarom er jeugd is die het dorp verlaat die naar de stad trekt maar ook de omgekeerde beweging wordt helder en met persoonlijke verhalen toegelicht.
Er waren in Jorwert mensen die hun uiterste best deden om het dorp vooruit te helpen, een voorbeeld is de notaris die in het huis van de orde , het geld en papier woonde. Hij stelde o.a. zijn tuin beschikbaar om jaarlijks openluchtvoorstellingen te spelen die later tot in heel de provincie bekend waren en door velen bezocht worden want ook nu worden deze voorstellingen nog steeds gespeeld. De notaris speelde ook op andere manieren een grote rol in het dorppsleven maar dat moet men zelf maar lezen. Naast de notaris komen vele andere (oud)bewoners “aan het woord”.

Nieuw aan het boek is dat de schrijver een nawoord heeft geschreven. In zijn nawoord heeft hij het uitgebreid over de ontwikkelingen van de laatste 20 jaar die belangrijk waren en zijn voor de landbouw en het wonen en leven in dorpen met daarbij weer de nadruk op de provincie in Friesland.

Ik heb het boek weer met veel plezier gelezen. Het is nog steeds zeer lezenswaardig en ook weer actueel. Geert Mak heeft een onderhoudende schrijfstijl. Het leest vlot maar heeft ook diepgang door de vele literatuur die hij gebruikt heeft voor zijn onderzoek. De manier waarop Mak zijn woorden op het papier zijn zorgen ervoor dat je wilt weten hoe het verder gaat. Hij weet je als lezer te boeien. Het gemak waarmee hij over historische zaken kan vertellen vind je terug in zijn schrijfstijl.