Gruwelijk middendeel van de trilogie

Het boek Henry is het kortste van de drie boeken die Hilary Mantel schreef over Cromwell, maar daarom niet minder spannend.

Bij Cromwell groeit het besef dat hij, ondanks of juist dankzij zijn groeiende invloed aan het hof, daar geen echte vrienden heeft. Als hij ooit niet meer in de gunst van de wispelturige koning Henry staat, zal zijn lot snel bezegeld zijn. Het is zijn taak om Henry te bevrijden van zijn tweede koningin, Anne Boleyn: de relatie viel tegen, een troonopvolger kwam er niet en Anne werd er ook niet jonger op. Inmiddels is het koninklijk oog gevallen op de bescheiden en dienstbare Jane Seymour. Werk aan de winkel dus voor Cromwell, die dankzij de loslippige hofdames belastend materiaal over Anne in de schoot geworpen krijgt.

In dit deel krijgen we steeds meer de bikkelharde Cromwell te zien. Dat hij desondanks onze aandacht en sympathie behoudt, komt doordat Mantel op geraffineerde wijze steeds meer over zijn verleden onthult, en hem blijft tonen als de warmhartige familieman die grote zorgzaamheid paart aan een onverwoestbaar gevoel voor ironie en humor. Is Cromwell de koning trouw aan het dienen of zijn eigen wraak aan het botvieren op de bespotters van zijn mentor en vaderfiguur Wolsey? Allebei natuurlijk.

De symboliek in dit tweede deel wordt met allerhande wapens, bloed en natuurlijk de valken, raven en kraaien steeds somberder van kleur. Wanneer de opdracht van de koning vervuld is, moet Cromwell denken aan een zinnetje, wellicht van Thomas More afkomstig, over ‘de vrede van het hoenderhok wanneer de vos er weer vandoor is.’

‘Hij ziet de verspreid liggende kadavers, een paar dood door één rake beet, de rest verscheurd en uiteengereten toen de vos paniekerig om zich heen hapte naar de rondfladderende kippen en dood en verderf zaaide; waarna de rotzooi moet worden opgeruimd, die rottende smurrie van scharlakenrode veren die muren en vloer bedekt.’

Een auteur die haar personage deze ervaring kan toeschrijven, en hem dan een paar bladzijden later serene en hoopvolle gedachten weet te geven over zijn toekomstige dood en nalatenschap, kan met haar lezers werkelijk doen wat zij wil. Of we Cromwell nu zien als de vos, of als de knecht die de rotzooi opruimt, we zijn als was in de handen van Mantel en we moeten onherroepelijk verder lezen.

Op naar deel drie!