Prettig geschreven thriller met verrassende opbouw

Sandra J. Paul is auteur van onder andere spannende jeugdboeken, Young Adult-romans en thrillers. Daarnaast is ze oprichter van en uitgever bij Uitgeverij Hamley Books. Ze heeft al heel wat boeken en onderscheidingen op haar naam staan. Paniek is haar meest recente thriller. Het is het verslag van een schietpartij op een exclusieve kunstacademie in de bossen. Willem heeft zich samen met vijf anderen verschanst onder het dak van het kasteel waar de academie gevestigd is. Willem is politiecommissaris en voelt zich verplicht iets te doen om het schieten te stoppen, om de daders tegen te houden.

Deze thriller is niet alleen vanuit het perspectief van Willem geschreven, het tweede deel van het boek vertelt het verhaal van Jake. Jake bevindt zich middenin de schietpartij en wordt geraakt. Als door een wonder overlijdt hij niet direct, zoals vrijwel iedereen om hem heen. Evenals Willem zoekt Jake een uitweg, zij het om andere redenen.

Paniek heeft een bijzondere opbouw en structuur. In de eerste plaats is de vertelde tijd bijna korter dan de verteltijd. De schietpartij duurt van begin tot eind nog geen uur en zowel Willem als Jake geven een real-time verslag van de gebeurtenissen. Het is logisch dat je langer over het boek doet dan dat ene uur, want je krijgt twee ooggetuigenverslagen. Wat ook maakt dat de vertelde tijd langer is, is dat er een paar terugblikken zijn opgenomen.

Het tweede element dat de opbouw zo bijzonder maakt, is dat het ene perspectief chronologisch met de tijd meegaat en de observaties van Willem van begin tot eind beschrijft. Het andere perspectief, dat van Jake, gaat terug in de tijd en het verhaal van Jake begint waar zijn pad dat van Willem kruist als het stof letterlijk neerdaalt. Ieder hoofdstuk van Jake gaat een stapje terug in de tijd. Paul heeft dit knap op papier weten te zetten. Je weet namelijk al wat er is gebeurd en toch blijft de spanning intact, juist omdat je nog niet weet waarom. De hoofdstukken van dit deel zijn zo geschreven dat je ze in principe ook in de omgekeerde volgorde zou kunnen lezen. Het verhaal blijft dan kloppen, maar zou minder interessant zijn.

Willem en Jake beschrijven allebei de academie en de sleutelpersonen binnen en rondom de school. Ze hebben totaal verschillende beelden, vooral bij personen en hoe is omgegaan met recente gebeurtenissen. Hoe dan ook tekent zich geleidelijk het beeld af van een onderwijsinstelling met redelijk achterhaalde beelden qua communicatie, die redelijk los staat van de maatschappij en waar een grimmige sfeer hing.

Wat vooral blijft hangen na het lezen van Paniek is de vraag wat daders en slachtoffers van elkaar onderscheidt en wat Willem en Jake nu eigenlijk zijn. Zijn ze allebei slachtoffer? Of hebben ze in zekere zin bijgedragen aan de situatie die met de schietpartij tot een climax is gekomen? Wanneer ben je eigenlijk een dader? Als jij degene bent die de trekker overhaalt, of ben je ook een dader als jij een zaadje in het hoofd van de schutter hebt geplant?