Het echte onkruid van je leven moet je verdelgen

Het motto van Onkruid, de tweede thriller van Simone Grimberg (1965), is goed gekozen: “Met onzichtbare draden wordt men het stevigst gebonden” (Friedrich Nietzsche). Wat aan de oppervlakte zichtbaar zegt niets over wat eronder zit. Dat ervaren de twee vrouwelijke rechercheurs Liesbeth Ligthart en Inge de Wit als ze op een vijf jaar oude zaak stuiten.

De eenentwintig jarige Tristan Klaver ontsnapt met hulp van buitenaf uit een survivalkamp. Hij zit vast vanwege de gewelddadige verkrachting van Janine Wezel, die destijds net als hij in het strenggelovige Barneveld woonde. Ronald Klaver, de vader van Tristan en Guido Wezel, de vader van Janine, waren bevriend. Janine heeft er zich over verwonderd dat na de veroordeling haar vader naar Ronald stapte om hem te troosten, terwijl niemand zich om haar bekommerde. Haar moeder is vervolgens thuis weggegaan, gescheiden. Janine verlaat ook het huis en neemt een nieuwe naam aan Nadine Vlinders. Ze heeft alle banden met het verleden verbroken en zichzelf het zwijgen opgelegd.

Tristan heeft de daad altijd ontkend. Hij moet nog zes maanden behandeling ondergaan, maar toch besluit hij op de uitnodiging te ontsnappen in te gaan. “Die snitchers van psychiaters waren stuk voor stuk allemaal zaadfouten”, vindt hij. Ene Michael neemt hem mee in de auto. Tristan is er niet helemaal gerust op. Waarom zou men hem helpen ontsnappen als hij nog maar zo kort moet zitten? Wie zit er achter zijn ontsnapping? Zijn vader Ronald Klaver, die ook een strafblad heeft voor onder meer geweldsdelicten? Pikant is dat de leider van het survivalkamp Willem, de echtgenoot is van rechercheur Liesbeth Ligthart. Hij wordt gearresteerd. Er zijn bewijzen dat hij betrokken is bij de ontsnapping van Tristan. En Michael is een vriend van Willem. Liesbeth kan het niet geloven. Ze is al twintig jaar met hem getrouwd. Ze is in paniek. Ze roept de hulp van haar twintig jaar jongere collega Inge in, die hooggevoelig is. Willen ze Liesbeth chanteren vanwege eerdere zaken?

Inge en Liesbeth storten zich op het onderzoek. Ze komen van alles tegen. Zo is Guido verbaasd dat Tristan beschuldigd werd. Tristan is immers een vriend van Janine, samen met de vriendengroep gingen ze naar de kerk. “U mag denken wat u wilt, alleen de Heer kent de waarheid.” De ene plotwending na de andere volgt en als Inge en Liesbeth Nadine weten te vinden rest er nog één probleem: het zwijgen van Nadine te doorbreken om zo achter de waarheid te komen. De hooggevoeligheid van Inge en de nuchterheid van Liesbeth vullen elkaar hier mooi bij aan. Inge gebruikt het metafoor van een kistje en haar eigen ervaringen. In dat kistje zitten dingen opgeborgen die je wilt verdringen. Voor Inge was dat het verongelukken van haar tweelingzusje. Ze heeft dat kistje voor zichzelf open gemaakt en rust gevonden. Dat doet bij Nadine de deksel van haar kistje opengaan. De ontknoping blijkt een totale verrassing. Pas dan snapt de lezer ook de proloog van het verhaal en blijkt hoe goed de cover weergeeft waar het in dit boek over gaat.

“Onkruid. Komt het naar boven dan trekken we het uit de grond en gooien het in de groenbak. Is het hardnekkig dan gebruiken we een verdelgingsmiddel en wachten tot het langzaam afsterft."

Deze complexe thriller zit knap in elkaar. De auteur heeft nergens ‘losse eindjes’ laten liggen. Ieder detail doet ertoe. Het verhaal is wel een uitdaging voor de lezer. Verschillende verhaallijnen lopen door elkaar. Simone Grimberg weet de spanning vast te houden door nieuwe elementen in het verhaal te brengen en de lezer zich nieuwe vragen te laten stellen als: waarom is de moeder van Janine/Nadine opeens vertrokken? Hoe zit het met de relatie tussen Ronald Klaver en Guido Wezel? Waarom hebben de vriendinnen van Janine niet gereageerd op de verkrachting? Wat speelt er tussen Michael en Willem? Wat is de rol van de kerk? Waar is Tristan? Grimberg is er in geslaagd diepte in de personages te creëren.

Ze stelt een aantal thema’s aan de orde: omgaan met seksualiteit in een gesloten kerkelijke gemeenschap, de psychologische gevolgen van traumatische gebeurtenissen, dwang, eenzaamheid, in zichzelf gekeerd zijn. Door de druk van anderen zie je dat degenen die niet zo weerbaar zijn in hun schulp kruipen, niet meer durven te communiceren. Met dit laatste stipt Grimberg een universeel aspect aan waarvan we in onze maatschappij nog wel eens last van hebben.

Toch is het soms allemaal net wat te veel. Een paar plotwendingen minder was niet erg geweest. Ook weidt ze regelmatig te ver uit, bijvoorbeeld in de beschrijving van interieurs. Origineel is de wijze van overhoren van iemand die zich moeilijk openstelt: je kunt dat doen door elkaar verhalen te vertellen en dan door te dringen tot de kern.

Grimberg heeft een vlotte pen met opvallende beeldspraken: “Niet laten merken dat zijn hart bijna uit zijn oren naar buiten springt” en “de kasseien knagen aan haar hakken.” Vreemd daarentegen is een beeldspraak als “ik transpireer als een gymzaal vol pubers”. Soms worden de zinnen ook te ver ‘doorgeschreven’, zoals “dat voelde als een stalen band om zijn borstkas die hem belemmerde te ademen zoals hij wilde”.

Onkruid is een boek dat je doet huiveren, beklemt, vragen doet stellen. Want “als je bij het wieden de wortels vergeet…”

3,5 sterren. Deze recensie verscheen in wat kortere vorm bij De Leesclub van Alles/Bazarow.