Lezersrecensie
Moser en de Hollandse meesters
Moser,Benjamin
De wereld op zijn kop; ontmoetingen met de Hollandse meesters, Benjamin Moser; vertaald door Toon Dohmen,- Amsterdam: Uitgeverij De Arbeiderspers,<2023>. 358 pagina’s: illustraties; 23 cm.- Vertaling van: The upside down world: meeting with the Dutch masters.- W.W. Norton & Company, Inc. 2023.- Met literatuuropgave, register.
Moser deed er 20 jaar over om deze compilatie aan interessante studies van Hollandse 17e -eeuwse schilders te voltooien, zo schrijft hij in zijn nawoord. Hij geeft een uitgebreid overzicht van geraadpleegde bronnen gedurende die tijd. Biografische bijzonderheden, voor zover vindbaar, en anekdotiek in verband met tijdgenoten en interpretaties uit latere studies heeft M organisch opgenomen in zijn afzonderlijke hoofdstukken over de betreffende kunstenaars.
Hij begint met Rembrandt en Lievens, Bol en Flinck, Johan Fabricius en Johannes Vermeer. Gevolgd door de wellicht iets mindere goden Gerard ter Borch, Pieter de Hoogh, Gabriël Metsu en Jan Steen. Dan Hendrik Avercamp, Frans Hals, Pieter Saenredam, Paulus Potter, Jacob van Ruisdaal en Albert Eckhout. Tot slot Rachel Ruysch en Adriaen Coorte.
Veel van de kunstenaars stierven uiteindelijk, net als Rembrandt, in betrekkelijke armoede, konden maar met hun gezin onderhouden of kozen voor een zekerder bestaan (Meindert Hobbema, die na Het laantje van Middelharnis niets meer schilderde). De belangstelling voor bijvoorbeeld Saenredam kwam in onze tijd opnieuw op, nadat hij lange tijd vergeten was. Moser ontdekte dat deze kleine man doofstom was en zich met buitengewone precisie toelegde op het weergeven van de kerkinterieurs in m.n. Utrecht. Velen stierven al op jonge leeftijd. Vermeer was 43 toen hij stierf.
Moser probeert in zijn meer filosofische teksten te doorgronden waardoor bepaalde kunstwerken nu zo aantrekkelijk zijn. Hij concludeert dat het niet om het weergeven van de werkelijkheid gaat, ook al zijn de werken naturalistisch. Er is altijd de weergave vanuit de optiek van de kunstenaar die een speciaal oog bezit op die werkelijkheid. (Hij beschrijft zelf dat de beroemde stier van Potter helemaal niet overeenkomt met een èchte stier. Het lijf zou te lang zijn etc. Toch werkt deze weergave in het bijzonder door de sfeer die hij oproept te midden van de omgeving).
De titel van het boek is ontleend aan een soort stripverhaal in afbeeldingen van diezelfde Potter, waarin de dieren heersen over de mensen.
Ook over Jan Steen merkt BM op dat diens losbollige kroegtaferelen en slordige huishoudens misschien niet de laat-maar-waaien mentaliteit dienen waar wij zo vrolijk van worden, maar eerder een aanmaning vormen om het zo niet te doen. Daar geloof ik niet zo in, eigenlijk. Dat is me te moralistisch en te gemakkelijk.
Rijk boek met veel bijzonderheden. Te veel om achter elkaar tot je te nemen. Leuk om nog eens na te slaan. Heel degelijk studieus opgezet, met ook nog een verantwoording van de, niet heel mooie, afbeeldingen.
De wereld op zijn kop; ontmoetingen met de Hollandse meesters, Benjamin Moser; vertaald door Toon Dohmen,- Amsterdam: Uitgeverij De Arbeiderspers,<2023>. 358 pagina’s: illustraties; 23 cm.- Vertaling van: The upside down world: meeting with the Dutch masters.- W.W. Norton & Company, Inc. 2023.- Met literatuuropgave, register.
Moser deed er 20 jaar over om deze compilatie aan interessante studies van Hollandse 17e -eeuwse schilders te voltooien, zo schrijft hij in zijn nawoord. Hij geeft een uitgebreid overzicht van geraadpleegde bronnen gedurende die tijd. Biografische bijzonderheden, voor zover vindbaar, en anekdotiek in verband met tijdgenoten en interpretaties uit latere studies heeft M organisch opgenomen in zijn afzonderlijke hoofdstukken over de betreffende kunstenaars.
Hij begint met Rembrandt en Lievens, Bol en Flinck, Johan Fabricius en Johannes Vermeer. Gevolgd door de wellicht iets mindere goden Gerard ter Borch, Pieter de Hoogh, Gabriël Metsu en Jan Steen. Dan Hendrik Avercamp, Frans Hals, Pieter Saenredam, Paulus Potter, Jacob van Ruisdaal en Albert Eckhout. Tot slot Rachel Ruysch en Adriaen Coorte.
Veel van de kunstenaars stierven uiteindelijk, net als Rembrandt, in betrekkelijke armoede, konden maar met hun gezin onderhouden of kozen voor een zekerder bestaan (Meindert Hobbema, die na Het laantje van Middelharnis niets meer schilderde). De belangstelling voor bijvoorbeeld Saenredam kwam in onze tijd opnieuw op, nadat hij lange tijd vergeten was. Moser ontdekte dat deze kleine man doofstom was en zich met buitengewone precisie toelegde op het weergeven van de kerkinterieurs in m.n. Utrecht. Velen stierven al op jonge leeftijd. Vermeer was 43 toen hij stierf.
Moser probeert in zijn meer filosofische teksten te doorgronden waardoor bepaalde kunstwerken nu zo aantrekkelijk zijn. Hij concludeert dat het niet om het weergeven van de werkelijkheid gaat, ook al zijn de werken naturalistisch. Er is altijd de weergave vanuit de optiek van de kunstenaar die een speciaal oog bezit op die werkelijkheid. (Hij beschrijft zelf dat de beroemde stier van Potter helemaal niet overeenkomt met een èchte stier. Het lijf zou te lang zijn etc. Toch werkt deze weergave in het bijzonder door de sfeer die hij oproept te midden van de omgeving).
De titel van het boek is ontleend aan een soort stripverhaal in afbeeldingen van diezelfde Potter, waarin de dieren heersen over de mensen.
Ook over Jan Steen merkt BM op dat diens losbollige kroegtaferelen en slordige huishoudens misschien niet de laat-maar-waaien mentaliteit dienen waar wij zo vrolijk van worden, maar eerder een aanmaning vormen om het zo niet te doen. Daar geloof ik niet zo in, eigenlijk. Dat is me te moralistisch en te gemakkelijk.
Rijk boek met veel bijzonderheden. Te veel om achter elkaar tot je te nemen. Leuk om nog eens na te slaan. Heel degelijk studieus opgezet, met ook nog een verantwoording van de, niet heel mooie, afbeeldingen.
1
Reageer op deze recensie
