“Ze speelden viool…en ach, een viool is geen geweer he…” – Daphne van Rapenburgh

10 mei 1940…
Marie (14) zit in de bus onderweg naar huis. Ze zal eerder thuis zijn dan normaal. Dit kwam omdat mevrouw Bloch haar snikkend had medegedeeld dat de Duitsers ons land waren binnengevallen. Hiervan was mevrouw Bloch zo uit haar doen dat Marie niet langer hoefde te blijven om bij haar te werken.
Bijna thuis aangekomen ziet ze dat haar jongere zusjes er ook al zijn. Dan zou moeder het nieuws ook wel te horen hebben gekregen. Marie denkt dat moeder ook wel van streek zal zijn, daarom verbaast het haar dat dat niet het geval is.

“Veel armer dan nu kunnen we toch ook niet worden. Wie weet krijgen we het wel een stuk beter, want die Hitler heeft in Duitsland al een heleboel werklozen aan een baan geholpen en daardoor is-ie best wel geliefd.” – Daphne van Rapenburgh

Een jaar later…
Het eerste bezettingsjaar verliep rustig in Nederland. Maar de winter was erg koud geweest. Gelukkig zorgden het voorjaar en de zomer dat het winterleed snel vergeten was. Vlak bij het huisje van de ouders van Marie was er op de dijk een Duitse stelling gebouwd. Wanneer Marie op een dag thuiskomt, ziet ze dat er over een stoel in de huiskamer een Duits militair jasje hangt. Ze schrikt er hevig van, maar moeder reageert boos op haar reactie. “Hoe durf jij, snotneus, de man die ik heb binnengelaten een vijand te noemen. Hij bracht een groot stuk varkensvlees mee, een pak koffiebonen en een pak boter. Doet een vijand dat?” Het was haar oudere zus Sofie, die met haar officier samen boven was. Marie moest dat maar accepteren. Maar Marie was doodsbang dat iemand hier achter zou komen. Dirk de Lange (18), die nogal eens langs kwam om samen met vader te dammen, zou het kunnen doorvertellen. Maar was Dirk wel zo’n type? Marie hoopte van niet. Wanneer de moeder van Marie twee Duitsers binnenlaat, omdat ze hen zielig vindt, het zijn eigenlijk nog maar kinderen, twee melkbekkies in uniform en ze speelden viool, realiseert ze zich niet dat ze hiermee een hele grote fout begaat. Eentje die heel duur betaald moet worden.

“Ze speelden viool…en ach, een viool is geen geweer he…” – Daphne van Rapenburgh

In De viool van de vijand wordt pijnlijk duidelijk wat voor vergaande consequenties die, op het oog onschuldige, keuze voor een heel gezin kan hebben. De familie Van Maarsen komt er al gauw achter dat er in tijden van nood niemand meer iets met hen te maken wil hebben vanwege hun verkeerde keuze. Ook Marie en Dirk moeten leven met de gevolgen. Dirk komt niet alleen voor het dammen graag bij de familie Van Maarsen over de vloer. Zijn hart gaat uit naar Marie. Maar zijn vader zorgt ervoor dat hij niet langer met Marie om mag gaan. Onder druk van zijn ouders verlooft hij zich met Grietje Mulder. Maar ondanks alles kan hij Marie maar niet uit zijn hoofd krijgen.

Deze roman belicht vooral de andere kant van de oorlog, namelijk die van degenen die met de vijand heulden en de gevolgen daarvan. Niet alleen ten tijde van de oorlog maar vooral ook daarna.
“Ik zei dat Van Maarsen en z’n vrouw zijn weggevoerd en de vier meiden die ze nog thuis hadden zijn nu alleen en worden aanstaande zaterdag door hun dorpsgenoten kaalgeschoren. Daarna mogen ze rondlopen met een kop met teer en kippenveren.” – Daphne van Rapenburgh

Daphne van Rapenburgh heeft een prettige schrijfstijl. Hierdoor blijf je aan het lezen en is het boek (helaas) snel uit. Ze gebruikt geen moeilijke woorden. Hierdoor leest het ontspannen. Prachtige zinnen ontbreken een beetje. Maar dat is niet erg. Want zo blijft het een heerlijk laagdrempelig boek. Ik vind het mooi dat het verhaal een licht Christelijke invalshoek heeft, die voornamelijk pas aan het einde naar voren komt. Dit heeft Daphne van Rapenburgh subtiel gedaan. Daphne heeft als kind zelf de Tweede Wereldoorlog meegemaakt. Hierdoor kan ze goed haar eigen gevoel in het verhaal leggen.

In het begin vond ik dat het verhaal redelijk “braaf” bleef. Er gebeurde van alles in het boek, maar echte dramatische gebeurtenissen bleven een beetje achterwege. Ze gebeurden wel, maar bleven op de achtergrond, waardoor ze je niet raakten. Maar halverwege het boek veranderde dit. Met het einde van de oorlog begint voor Marie eigenlijk pas de echte ellende. Vanaf het moment dat de dorpsgenoten aan de deur staan om de meiden te scheren, word je als lezer in het verhaal gezogen en laat het je niet meer los. Dit is dan ook een goede keuze geweest om deze kant van het verhaal te belichten. Het verhaal heeft mij verrast, ik had van tevoren andere verwachtingen rondom het verhaal. Maar door deze wending wist het verhaal mij te raken.

De cover vind ik goed gekozen. De viool komt misschien niet veel ter sprake, toch heeft deze een hele belangrijke rol. Door het prikkeldraad op de achterkant en de zin “Oorlog heeft soms een vriendelijk gezicht.” herken je het boek direct als oorlogsroman. Het boek is voorzien van een leeslint. Dit is handig als boekenlegger en het geeft het boek een luxe uitstraling. Kortom, een mooi verzorgd boek en een heerlijke roman om te lezen.
Ik waardeer het boek op 3 sterren.
Boekenblog indeboekenkast.com en uitgeverij Z&K heel hartelijk bedankt voor het beschikbaarstellen van dit recensie exemplaar.