Warm bad der voorspelbaarheid

Anthony Doerr heeft in 'All the Light We Cannot See' (2014) de bevlogenheid van een tikkeltje nerderige geschiedenisleraar die enthousiast doorratelt over zijn zeer specifieke interesses. Of het de uitvoerige beschrijvingen zijn van mineralogie, kunstschatten in het Natuurhistorisch Museum of vooroorlogse radiotechnologie. Of het detail waarmee de schrijver het stratenplan van Saint-Malo beschrijft en hoe uitvinder Daniel LeBlanc zijn waarnemingen omzet in maquettes. Dochter Marie-Laure LeBlanc verliest namelijk geleidelijk aan haar zicht, terwijl ook de eerste voortekenen zich aandienen van de tweede wereldoorlog. Op hetzelfde moment wordt in Duitsland Werner Pfennig, wees van een gestorven mijnwerker, ingelijfd bij de hitlerjugend, omdat hij een uitzonderlijk talent heeft voor het repareren van radioapparaten. De verwikkelingen rond de Duitser en de Française lopen parallel aan elkaar, maar ze hebben geen weet van het bestaan van hun gespiegelde ander. Uiteindelijk delen ze een soortgelijk lot als ze door het bombardement op Saint-Malo gevangen zitten in een uitzichtloze situatie.

Het is me een raadsel waarom 'All the Light We Cannot See' (2014) een Pulitzerprijs won. Hoewel opgezet als een imposante maquette waar zoveel verschillende losse onderdelen bevredigend bij elkaar komen, is het om die reden ook een wat formulematige roman. Met een gladde, overzichtelijke vertelstructuur en veel thrillerachtige cliffhangers. En het is ook weer een typisch Amerikaans underdogverhaal waar morele ambiguïteit wordt gesuggereerd, maar dit blijft beperkt in hoe goede, pure personages gevormd worden door hun omstandigheden. Ik vind het ook een beetje flauw om zo expliciet een visueel beperkt personage in de hoofdrol te nemen en dan te kiezen voor een externe verteller. Zodat Doerr nog steeds los kan gaan met lyrische beschrijvingen vanuit het perspectief en de belevingswereld van een ziend iemand. Ook rechtvaardigt het ietwat schematische verhaal niet het behoorlijk forse aantal bladzijdes. 'All the Light We Cannot See' (2014) is als een warm bad waar je je veilig in kunt terugtrekken voor een gevoel van sentimentele verwondering over dat beladen stuk geschiedenis. Maar bij nader inzien blijkt het water lauw en beginnen de vingers al te rimpelen.