Masterclass in verhalen vertellen

De Ierse auteur Ruth Gilligan geeft les in Creative Writing aan de universiteit van Birmingham. Met De Slachters won ze in 2021 de Royal Society of Literature Ondaatje Prize. Het is haar vijfde roman en de eerste die in het Nederlands is uitgebracht. De vertaling is verzorgd door Paul Bruijn.

In januari 2018 in New York hangt op een expositie een foto met de titel De Slachter. Erop staat een dode man, die ondersteboven hangt in een koelhuis, zijn voeten doorboord met een vleeshaak. De foto is tweeëntwintig jaar eerder genomen in Ierland. De man maakte deel uit van een groep rituele koeienslachters. Lang geleden heeft een boerin die haar echtgenoot en zeven zonen verloor een vloek uitgesproken. Vee moet tijdens de slacht worden aangeraakt door acht mannenhanden, anders wordt het land door onheil getroffen. In 1996 zijn er nog zo’n vijfhonderd gelovige boeren en één groep van acht Slachters, die gedurende elf maanden van het jaar van de ene naar de andere boerderij trekt.

Het verhaal speelt zich af op het platteland van Ierland bij de grens met Noord-Ierland ten tijde van de BSE-crisis. Het Ierse vlees is zeer gewild omdat hier de gekkekoeienziekte nog niet is vastgesteld. Boer Fionn probeert hiervan te profiteren door Noord-Ierse koeien het land in te smokkelen. De opbrengst heeft hij nodig om de behandeling van zijn terminaal zieke echtgenote te bekostigen. Zoon Davey droomt van het studentenleven in Dublin. Hij is verliefd op de jongste Slachter. Grá, de vrouw van Slachter Cúch, heeft moeilijk zonder haar man. Hij is een groot deel van het jaar van huis en haar enige vriendin is de echtgenote van een andere slachter. Dochter Úna wordt gepest op school. Ze wil de eerste vrouwelijke Slachter worden en oefent in het geniep op muizen.

We lezen het verhaal vanuit het perspectief van deze vier personen. In een aantal korte fragmenten wordt er in de tijd gesprongen naar de expositie in 2018. Dit zorgt voor een interessante afwisseling en geeft het verhaal veel vaart. De personages zijn boeiend en levensecht. Ze worden gekweld door eenzaamheid en verborgen geheimen. De volwassenen kijken vol spijt, schuld en weemoed terug op hun leven. De jongeren dromen van de toekomst. Ze bevinden zich allemaal op een keerpunt in hun leven. Ook Ierland, ooit het armste land van de EU, maakt grote economische en sociale ontwikkelingen door; homoseksualiteit is sinds 1994 wettelijk toegestaan, in 1995 werd echtscheiding mogelijk en de vredesbesprekingen in Noord-Ierland zijn vergevorderd. De oude manier van leven moet plaatsmaken voor vernieuwing.

“Maar zoals Úna erover dacht, zou Ierland zonder folklore en tradities toch eigenlijk niet bestaan. Dan zou het net zo goed Engeland of Frankrijk of welk land dan ook kunnen zijn (met meer of minder eindeloze plensregen).”

De Slachters is een vol en gelaagd boek dat ontzettend goed in elkaar zit. De verhaallijnen en vele thema’s zijn mooi met elkaar verweven. Alcoholisme, geweld binnen het huwelijk, rolverdeling tussen mannen en vrouwen, seksuele geaardheid, verlies, hebzucht, pestgedrag en uitsluiting zijn de thema’s die in meer of mindere mate gelinkt kunnen worden aan het hoofdthema oud en nieuw. Het lijkt veel voor een roman van minder dan driehonderd pagina’s. Maar het is goed gedoseerd en wordt nergens te veel.

De Slachters is een mix tussen een duistere familieroman, een coming-of-age verhaal, een historische roman en een whodunnit. Een origineel en sfeervol boek over het volwassen worden van het moderne Ierland. Ruth Gilligan sluit aan in een lange lijn van fantastische Ierse verhalenvertellers. Een traditie waaraan hopelijk nog lang geen einde komt. Een meesterwerk!