Vervreemdende roman die wat van de lezer vergt

In 2022 werd Natasha Pulley, onder andere bekend van haar intrigerende boek Stad 40, genomineerd voor Gold Crown Award voor haar roman The Kingdoms (De letter M, 2025). Ze wordt geprezen om de ingewikkelde plots, historische settings en elementen van magisch realisme die haar werk bevatten. Deze keer is het niet anders, want het verhaal speelt zich af in een Groot-Brittannië dat de Napoleontische Oorlogen van Frankrijk heeft verloren en dus eigenlijk niet meer Brits is. Ze weet overigens niet (meer) waardoor ze geïnspireerd is, maar wel dat ze een verhaal wilde schrijven over een man die een mysterieuze brief ontvangt en in een vuurtoren terechtkomt.

Deze man is Joe Tournier, een Britse slaaf die in dienst is bij zijn Franse meester M. Saint-Marie. Hij heeft werk en is getrouwd met Alice en samen hebben ze een dochter: Lily. Op een dag staat hij op het station van Londen, maar weet zich zo goed als niets van zijn leven te herinneren. Dan ontvangt hij een ansichtkaart die al bijna honderd jaar op het postkantoor lag, ene M. is de afzender. Hij raakt hierdoor geïntrigeerd en wil nu proberen meer over zijn verleden te weten te komen en ook van wie hij deze kaart heeft ontvangen.

Meteen in het eerste hoofdstuk maakt de lezer kennis met Joe Tournier en doordat hij zich niets meer kan herinneren van wat zich vóór dat bewuste moment heeft afgespeeld, word je enigszins nieuwsgierig naar de reden waarom hij zijn geheugen kwijt is en hoe zijn leven tot dusver is geweest. In de loop van de plot maakt de auteur hier uiteraard steeds meer over bekend en dat gebeurt onder andere door middel van allerlei sprongen in de tijd. Door deze regelmatig terugkerende flash forwards en flashbacks moet je, om de kluts niet kwijt te raken, goed bij de les blijven om te voorkomen dat je niet meer helemaal weet hoe alles precies in elkaar steekt. Gelukkig vermeldt Pulley wanneer een en ander plaatsvindt, maar desondanks kan de tijdspanne nog weleens voor een klein beetje verwarring zorgen.

Het uitgangspunt van de roman is op zich niet slecht en de uitvoering daarvan is eveneens naar behoren gedaan, maar bij tijd en wijle heeft de lezer het gevoel dat het allemaal een tikkeltje te veel van het goede is. De al genoemde tijdwisselingen (soms heb je de indruk dat je een tijdreiziger bent), de vele personages en dan ook nog eens de gedachte dat Groot-Brittannië zo goed als volledig in handen van de Fransen is. Dit vergt behoorlijk wat aanpassingsvermogen. Omdat de Napoleontische Oorlogen tamelijk veel invloed hebben op de gebeurtenissen bevat het verhaal allerlei gewelddadige scènes – daar valt immers niet aan te ontkomen. Wat hieruit op valt te maken, is dat de research van Pulley zorgvuldig en nauwkeurig is geweest en daardoor zijn deze frasen over het algemeen realistisch. Van diverse andere fragmenten kan dit niet gezegd worden, die zijn nogal speculatief.

Vanzelfsprekend is de meest in het oog springende persoon Joe, maar een ander personage dat van groot belang is, is Missouri Kite, een soms onbaatzuchtige en bij tijd en wijle niet onsympathieke scheepskapitein, wiens rol van aanzienlijke importantie is in het leven van Tournier. Beiden zijn zonder meer interessante en intrigerende individuen. Ondanks hun inbreng is het zo nu en dan een opgave om geboeid te blijven, want er zijn momenten minder pakken. Dit ligt ten dele aan de schrijfstijl van de auteur, die zowel beeldend, af en toe mooi, maar bij vlagen lastig te duiden is.

Hoewel sommige situaties min of meer waren te voorzien, bevat het boek verschillende wendingen, een enkele verrassing en is er bij gelegenheid een verrassing te bespeuren. Niettemin is De letter M over het geheel genomen een bevreemdende roman die wel wat van de flexibiliteit van de lezer vergt.