Fijnzinnige roman en eyeopener

Als gevolg van de burgeroorlog kwam Pierre Jarawan op driejarige leeftijd met zijn Libanese vader en Duitse moeder naar Duitsland. Hij studeerde er Duits, Engels en film-, theater- en televisiekritiek. In 2009 won hij diverse prijzen tijdens Poetry Slams en drie jaar later werd hij zelfs er internationaal Duits kampioen in. In 2016 verscheen zijn debuutroman Am ende bleiben die Zedern, dat in mei 2017 onder de titel De zoon van de verhalenverteller in het Nederlands werd uitgebracht. In het voorjaar van 2020 kwam zijn tweede roman Lied voor de vermisten uit.

Het is 2011 als de gevolgen van de Arabische lente ook in Beiroet zichtbaar worden. Het wordt er onrustiger, onlusten breken uit en huizen worden in brand gestoken. Dat is ook het moment dat Amin al zijn herinneringen vastlegt. Het vertrek uit Duitsland naar Libanon in 1994 van hem en zijn oma en zijn vriendschap met Jafar met wie hij door het naoorlogse Beiroet rondzwierf. Maar ook dat er in zijn nieuwe vaderland altijd onzekerheid zal zijn over bijvoorbeeld zijn familiegeschiedenis, zijn vriendschappen en over het verleden van het land zelf.

Het verhaal in Lied voor de vermisten wordt vanuit één perspectief, dat van Amin verteld. Hoewel het niet expliciet ergens uit blijkt, krijgt de lezer de indruk dat de verhalenverteller, want dat is Amin, het tegen hem (de lezer dus) heeft. Hierdoor is de lezer vanaf het begin betrokken bij wat Amin bezighoudt, wat hem bezig heeft gehouden, maar ook hoe hij zijn vriendschap met Jafar en zijn relatie met zijn oma beleeft. Omdat het verhaal geen chronologisch verloop heeft, moet je je aandacht er continu bij blijven houden. Toch is dit geen belemmering om het te kunnen volgen, vaak wordt door middel van een jaartal aangegeven in welke periode het zich afspeelt en waar dat niet zo is, wordt het door de strekking van het verhaal al vrij snel duidelijk.

De sfeer van zowel het hedendaagse, we hebben het dan over 2006, en het Beiroet tijdens de diverse oorlogen wordt goed weergegeven. De beschrijvingen zijn beeldend en de gevoelens van de mensen komen goed tot uiting. Je kunt je precies voorstellen hoe zij zich iedere keer gevoeld moeten hebben. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het onmachtige gevoel wanneer mensen vermist worden, niet meer terugkeren nadat ze door de militie zijn meegenomen, maar ook dat de stad weer levendig wordt, weer opbloeit na die ellendige periode. Het is dus niet zo heel erg vreemd dat het verhaal een aantal intense fragmenten heeft. Een daarvan is de onderdrukking van meisjes en vrouwen, ze werden min of meer willoos gemaakt, en ze leefden in een voortdurende angst.

Behalve beeldend en sfeerrijk is de schrijfstijl van Jarawan vaak ook poëtisch, wat gezien zijn achtergrond goed te verklaren is. Het verhaal wordt regelmatig gelardeerd met mooie zinnen en vergelijkingen en waar nodig lukt het hem ook de lezer te ontroeren. Hoewel Lied voor de vermisten natuurlijk geen thriller is, bevat het wel degelijk een spanningsboog. De lezer blijft nieuwsgierig naar wat Amin te vertellen heeft, wat er gebeurd is, maar ook wat er allemaal nog te verwachten is. Vooral de vriendschap tussen hem en Jafar spreekt tot de verbeelding en wordt prachtig en realistisch weergegeven.

Het geloofwaardige aspect geldt overigens voor de hele roman. Hoewel het verhaal fictief is, krijg je toch het gevoel dat wat de auteur beschrijft werkelijk gebeurd kan zijn. Dat komt mede doordat hij, zo geeft hij aan het eind van het boek aan, gebruikgemaakt heeft van historische feiten en personen. Hierdoor, maar ook door de grondige research, maakt de lezer op een verhalende manier kennis met een geschiedenis van een land waarover in feite niet zo heel veel bekend is. Lied voor de vermisten is daarom niet alleen een fijnzinnige roman, maar eveneens een onvervalste eyeopener.