Het moederschap als hel

Rachel Cusk ( Engeland, 1967) schreef dit boek in 2001 onder de titel A life's work. On becoming a mother.
Het voorwoord is een aanhaling uit een boek van James Hillman, een jungiaanse psychotherapeut. Het boek heet The bad mother.
Ik had toen al gewaarschuwd moeten zijn maar ik negeerde de signalen.

Cusk had zich kennelijk voorgenomen om een zo negatief mogelijk boek te schrijven. Dat begint meteen al op bladzijde 9 van de inleiding:
"...toen het moederschap eenmaal een feit was, was ik totaal geschokt en onvoorbereid, "
Werkelijk? dacht ik. Nooit van nabij zwangeren meegemaakt of op kraambezoek geweest?

Op blz 18 lees ik
"In de kleedkamer in het zwembad kun je de lichamen van vrouwen zien. Naakt vertellen ze hele verhalen, als grottekeningen; verhalen die gesmoord worden door kleren en context, verhalen die alleen hier te zien zijn in dit vochtige, gemeenschappelijke oord waar we anoniem, op sekse gegroepeerd zijn."
Iets verder, nog steeds in de kleedkamer: "Soms zijn er kinderen in de kleedkamer en ik zie hen staren zoals ik vroeger staarde, en eigenlijk nog steeds wil doen: in ongeoorloofde verwondering en angst bij de suggestiviteit van de volwassen fysionomie, van de onbeschroomde uitstulpingen en haartjes en het patina van leeftijd of ervaring die spreken van onuitgesproken mysteriën van genot en pijn, van copulatie, dracht en werpen. Als een trailer voor een horrorfilm suggereert het volwassen lichaam veel dat onbehaaglijk binnen de grenzen van de verbeelding moet blijven totdat we legitiem toegang krijgen tot de volledige onthulling."

Blz 25
"De moderne, bevoorrechte vrouw is een wezen voor wie haar sekse een oppervlakkig kenmerk kan blijven, als ze wil tot in het oneindige. Wat versta ik onder de term 'vrouwelijk'? Iets onechts, een vergaarbak van cosmetica, een wereld van geurige boetieks en in vloeipapier verpakte aankopen, nepwimpers, Franse crèmes, poeder en verf, een wereld waarin woorden als lijden, zelfbeheersing en uithoudingsvermogen wel bestaan, maar meestal in verband met afvallen;"

Blz 33
"Ik heb zelf geen vrolijkere of rationelere verwachting van bevallen dan van vermoord worden."

Blz 68
"We zitten in de stille keuken en de baby kijkt me, terwijl ze drinkt, aan met kraalheldere, onpeilbare ogen, en ik kijk naar haar als naar een exotisch dier dat uit een kooi is ontsnapt..."

Blz 96
"De baby wordt geboren met een kant-en-klaar zuigvermogen. Intussen is de moeder tijdens de zwangerschap de Verandering van Gebruik aangezegd. Haar borsten worden gevorderd, opnieuw geprogrammeerd: er worden werkzaamheden verricht aan klieren, aan weefsels. Tegen de tijd dat de baby arriveert zijn ze als twee kernkoppen die op scherp staan. De baby zuigt, de machinerie treedt in werking;"

Daarna ben ik hapsnap gaan lezen, of zoals sommigen zeggen, diagonaal, en kwam hoofdstukken tegen met titels als Koliek en andere verhalen, Lynx, De hellekeuken, Krijs zo hard je wil, en ander onheilspellends.

Ik las ergens dat het verschijnen van dit boek met gemengde gevoelens was ontvangen. Ik kan me er iets bij voorstellen.
Zou dit het eerste boek zijn van een misogyne vrouw?
Ik las dat haar man, die kunstenaar is en veelal thuis werkt, de volledige zorg voor kind en huishouding op zich nam, terwijl zij aan dit boek werkte. Ik las ook dat ze alweer zwanger raakte van de tweede ver voor de eerste verjaardag van haar eerstgeborenen.
Het boek is geschreven in een zeer rationele, cynische, intellectuele stijl. Was dat haar manier om de emoties buiten de deur te houden?
Wat beoogde ze om al het positieve dat er ongetwijfeld ook was, zorgvuldig buiten de tekst te houden?

Ik ben zelf vader en ik herken heus wel de gebroken nachten en het eindeloze rondlopen met een krijsende baby, soms zelfs uit pure wanhoop in het holst van de nacht uit wandelen gaan met de buggy.
Ik herinner me de spuitkak op de pas gewitte muur en nog heel veel meer rampspoed maar de eerste de beste glimlach van mijn kind deed me alle ellende vergeten. De veerkracht van ouders en kind waren enorm!

Arme Rachel Cusk.....