Een boek dat mij de adem benam

Niet alleen de avond is ongemak, de hele wereld is ongemak in dit beklemmende boek. We worden meegezogen in het leven van Jas, een dromerig meisje met veel fantasie dat geen kind meer is en ook nog geen volwassene.

In dit niemandsland groeit ze op in een streng gereformeerd gezin op de boerderij van haar ouders tussen de leegte van de polders en de leegte in het gezin.

Het gezin wordt zwaar getroffen door de dood van Matthies, het oudste kind, dat tijdens het schaatsen door het ijs zakt en verdrinkt.

In het zwijgzame en streng gelovige gezin is geen plaats voor woorden over de dood en het verlies van Matthies. Alleen het woord van God blijft doorklinken, voor de rest doet men er het zwijgen toe.

Door de dood van Matthies komt haar moeder in een zware depressie terecht. Ze eet niet meer en wordt mager en heeft geen aandacht meer voor haar kinderen.

'Ik was tien jaar en deed mijn jas niet meer uit.'

Jas is bang om te verdwijnen en uit elkaar te vallen en haar jas houdt haar bij elkaar.

Daarom wordt ze ook aangesproken met de naam Jas. Haar schil waarmee ze zich wil beschermen tegen de buitenwereld wordt haar identiteit.

Ze voelt zich ook schuldig over de dood van haar broer, want ze had gevraagd aan God 'of hij niet alstublieft haar konijn maar haar broer Matthies kon nemen.'

Jas kan de dood van haar broer nog niet bevatten.

Na de dood van haar broer begint de grote leegte.

De ouders zien niet dat het gezin steeds verder ontspoort, ondanks de pogingen van Jas om de aandacht van haar vader en moeder te trekken. De ouders zien niet dat Obbe op een gemene manier dieren begint te doden, dat er veel ontluikende seksualiteit is tussen hun opgroeiende kinderen.

Jas is bang dat haar ouders ook zomaar dood kunnen gaan en voelt zich verantwoordelijk voor hen. Als haar ouders s'avonds weggaan, kan ze niet rustig in slaap vallen. Pas als ze de slaapkamerdeur hoort, en het sloffen van moeders pantoffels, kan ze met een gerust hart in slaap vallen.

Net zoals ze haar jas niet meer kwijt wil, kan ze ook haar poep niet meer kwijt.

Door de ogen van de tienjarige Jas volgen we de beklemmende sfeer mee in het gezin vol schuld, angst, rouw en verdriet dat geen woorden kan en mag krijgen en het gezin dat steeds verder uit elkaar valt. Jas is niet langer bestand tegen de morbide verstikkende sfeer van rouw waarin het huis gedompeld wordt, tegen haar emotioneel niet-functionerende ouders en tegen het verpletterende gevoel van zich verantwoordelijk voelen voor haar ouders. Haar fantasieën en haar droomwereld houden haar overeind en zijn tegelijk haar ondergang. Je voelt het dan ook aankomen in het boek: een gezinsdrama is onafwendbaar.