Hongersnood in Ierland in 1847 beschreven voor jeugdlezers

Het zwarte jaar van Ineke Kraijo is een jeugdboek dat vertelt over de hongersnood in Ierland in het jaar 1847. Het verhaal wordt verteld door de ogen van Nora en Mary. Nora is nog maar 16 jaar oud en draagt een enorme verantwoording sinds de dood van haar moeder. Het boek begint dat ze op zoek gaat naar haar vader. Haar vader is op zoek gegaan naar eten de dag ervoor en niet terug gekomen.
Ierland werd in die jaren onderdrukt door Engeland. Engeland had Engelse pachters aangesteld en de Ieren zelf hadden een klein stukje grond waar ze alleen aardappelen mochten verbouwen. Door een ziekte in de aardappel, was het niet meer mogelijk om aardappelen te eten. Het graan dat wel in het land groeide, werd geëxporteerd. Het gevolg was dat veel Ieren uitgehongerd werden. Ierland ging in die periode van 8 miljoen naar 3,5 miljoen inwoners door sterfte door honger en door emigratie naar Amerika, Engeland en Australië. Deze periode wordt in Ierland The Great Famine genoemd.
Nora vermoedt dat haar vader richting Castlebar is gegaan voor eten. Ze gaat met haar zusje Anne die richting op. Eigenlijk is haar zusje te zwak, maar ze wil per se mee. Onderweg zien ze dode mensen langs de kant van de weg liggen. In Castlebar horen ze dat haar vader gevangen is genomen omdat hij wat gestolen heeft. Ze gaan naar de gevangenis in de hoop dat ze in contact kan komen met haar vader. Daar ontmoet ze een Engelsman, Abraham. Abraham heeft haar vader ingeschreven in de gevangenis, hij vertelt dat haar vader waarschijnlijk met het schip naar Australië gaat. Na een kort gesprek zoent Abraham haar (wat een beetje vreemd overkwam). Ze krijgt van hem wat te eten. Nora gaat met Anne naar de haven in Newport om naar de gevangenenboot te gaan, waar haar vader misschien mee naar Australië gaat.
Hoofdstuk 2 gaat over Mary. Mary is 18 jaar en verloofd met Michael, ze is zwanger van hem. Met hem en zijn vrienden hebben ze een overval willen plegen op een graantransport. Dat is mislukt en ze zijn gevangen genomen. Ook Mary’s verloofde en zijn vrienden moeten op de boot naar Australië. Mary wil mee naar Australië, ze wil niet leven zonder Michael.
In hoofdstuk 3 ontmoeten Mary en Nora elkaar. Ze hebben een gezamenlijk doel: naar de gevangenisboot. Nora bedenkt iets om te voorkomen dat haar vader wordt verscheept en dat er daarnaast voor zorgt dat Mary bij Michael kan blijven. Nora bedenkt een wisseltruc.
De opbouw van eerst een hoofdstuk Nora, dan een hoofdstuk Mary, en dan een hoofdstuk over hun beiden was prachtig. Maar die wisseling, ook terug in de tijd, had Kraijo nog een keer vaker kunnen toepassen. Het verhaal had van Nora naar Mary naar Nora naar Mary en dan naar Mary en Nora kunnen gaan. Dat was misschien nog iets mooier geweest.
Ineke Kraijo begint het boek met de Fields of Athenry, een bekende rebelsong (protestsong) van de Ieren, die ook veel in stadions gezongen wordt. Het verhaal dat ze heeft geschreven, lijkt op de inhoud van The Fields of Athenry. Ik vond dat prachtig. Zowel het lied als het boek beschrijft die schandalige periode in Ierland.
Ik vind de schrijfstijl van Ineke Kraijo goed. Geen overbodige bijwoorden. Gewoon lekker vlot geschreven. De structuur van het boek had beter gekund door nog meer hoofdstukken te gebruiken. De inhoud rammelde af en toe wat. Zoals Nora die ineens gezoend wordt, of Anne die volgens Nora dood is, maar dat later toch niet blijkt te zijn. Dat was jammer. Maar ik snap ook wel weer de keuze van de schrijfster: Nora moet toch ergens eten vandaan halen (dat krijgt ze van Abraham de Engelsman) en de realiteit is zo vreselijk dat het boek voor jongeren toch een positieve draai moet krijgen.
Ik vind het ook goed dat dit verhaal aan de jeugd wordt verteld. Want uiteindelijk is het nog steeds een van de gebeurtenissen in de geschiedenis tussen deze landen die aan de basis staan van het conflict in Noord-Ierland of de vete tussen Ierland en Engeland. Dat heeft ze knap gedaan en het doet me deugd dat de historische feiten, voor zover ik het weet, kloppen.