Het verleden kruipt tussen de stenen en blijft de boel ontwrichten.

NIRWANA - Tommy Wieringa.
Het verleden kruipt tussen de stenen en blijft de boel ontwrichten.
Een familie-epos waarin de kleinzoon centraal staat en waarin de rol van de grootvader langzaam aan helder wordt. Zijn besmette verleden werkt door en moet door de kleinzoon (letterlijk) verwerkt worden. Het geheel bouwt het plot ‘steen-voor-steen’ op. De roman brengt de verschillende verhaallijnen losjes bij elkaar. De afloop gaat in het Nirwana op.
De roman is op vele niveaus te lezen. Het niveau van de intergenerationele trauma’s, op het niveau van ‘het vuur’, van de ontwikkeling van Adema sr. via zijn besmet verleden naar groots in de offshore. Het is geëngageerd, er wordt maatschappij kritiek geleverd.
Hugo Adema is een groot schilder, trekt de hele wereld over en is steenrijk. Maar als zijn liefde, Loïs, hem verlaat, stort zijn inspiratie in.
Adema stamt uit een rijke familie. Zijn pake Willem Adema sr. maakte kapitaal in de offshore industrie en zijn tweelingbroer Willem Adema jr lukt het nu om het grootste werkschip op aarde te construeren.
De roman handelt over de relaties en de achtergronden van deze drie geslachten. Als kind heeft Hugo veel ruzie met zijn broer Willem. Hij wordt ‘verbannen’ naar pake en oma in Wassenaar. In een onwerkelijke scène opent het verhaal met een grootvader onbeweeglijk, onpeilbaar aan de rand van het zwembad. Pake heeft een getatoeëerde ‘O’, dat ziet Hugo die uit het water komt. Deze beklemmende sfeer komt later in het verhaal weer voor.
Als Pake zijn honderdste verjaardag viert moet Hugo wel naar de villa Oostraven in Wassenaar. Het valt hem weer op dat er veel aanwezigen zijn met een nationaal-socialistisch verleden. Pake heeft een besmet verleden. In de familie gaat het verhaal dat hij tijdens de oorlog al tot inkeer kwam en zich aansloot bij een verzetsgroep! Daarom zou hij nooit veroordeeld zijn?
Pake wordt vergeleken met de omstreden Atheens politicus: Alcibiades uit de
5e eeuw. (een parodie op Ilja Pfeiffer)
En dan schuift het gordijn van de fictie even opzij en laat de werkelijkheid zich zien. Tommy Wieringa loopt het verhaal in. Maar de lezer moet zich blijven realiseren dat alles fictie is. Wieringa maakt Hugo er attent op dat er veel materiaal over zijn opa bij het NIOD te vinden is. Is deze ‘verteltruc’ meta-fictie, een doorbroken vierde wand?
Het geheel stoelt op een stukje realiteit. De nanny van Hugo Adema en de pleegmoeder van Wieringa zijn een en dezelfde vrouw: Beth Wiel. Een situatie die deels uit het eigen verleden van Wieringa komt.
De villa Oostraven is geïnspireerd op het landgoed van de familie Heerema. En de pleegmoeder van Wieringa was gouvernante bij een van de zonen van Heerema. Hij kwam er weleens op bezoek. De oude Heerema… de jonge Tommy vond toen al: met die man is iets. Later maakt hij er een personage van.
Jarenlang heeft Hugo geen contact met Beth gehad. Waarom was Beth destijds door zijn moeder weggestuurd?
Beth woont tegenwoordig vlakbij Westerbork.
Deze plaats schakelt over naar de Jodenvervolging. Had Willem Adema sr bijgedragen aan de vernietiging?
Als Beth sterft ruimen Tom Wieringa en hij het huisje van Beth op. Daar vindt Hugo het dagboek van pake. Hugo weet dat Tom dit ook zoekt, maar besluit dat het binnen de familie moet blijven.
Hugo verdiept zich in het verleden van zijn grootvader. Het is niet mis wat hij allemaal leest. Afschuwelijke tafrelen, mensonterende tonelen worden de lezer voorgeschoteld. Hugo besluit het over te typen en het in te spreken.
Hugo loopt verward rond om zich met zijn lichaam en zijn tijd te herenigen.
Hij trekt naar Oostraven om zich in het koetshuis te ‘vestigen’, hij gaat schilderen. Een serie met pake en oma in de hoofdrol. De oorlog werkt door in trauma’s, waar Hugo zich van wil bevrijden. Hij wil wraak nemen op de wereld van zijn familie:
“… Het fascisme zit in ons bloed, we evolueren vlotjes van Himmler, naar de Zwarte Weduwe naar Baudet…”(p.411)
De schilderijen worden geëxposeerd. Hugo weet dat zijn familie hem dit niet in dank zal afnemen. Het wordt zijn genoegdoening.
Nirwana, de vuren van hebzucht, haat en waan zijn geblust…
Het wiel der Waarheid is in beweging gezet..