Hoe gevoelens van angst, ontheemding en geweld hun stempel kunnen drukken op het leven van een mens

Deze recensie werd eerder gepubliceerd op mijn blog GraagGelezen.

Tinie Suurd neemt de lezer met 'Het verleden roept - reis naar verbondenheid' mee in het leven van Anke en Minie, wier liefdevolle, maar soms ook botsende relatie de spiegel vormt voor een diepgewortelde zoektocht naar hun familiegeschiedenis. Dit boek is meer dan een liefdesverhaal; het is een ontdekkingsreis naar de invloed van intergenerationele trauma's en de complexe erfenis van oorlog en conflict op het heden.

De roman begint met een overzicht van de oorspronkelijke gezinnen van Anke en Minie.
In de daarop volgende zeven hoofdstukken lees je afwisselend over de ervaringen van Minie en Anke.

Lees over deze twee meisjes in 1989, waar de prille liefde tussen Anke en Minie al snel botst op de onwil en het onbegrip van hun ouders. Dit persoonlijke conflict fungeert als de springplank voor hun gezamenlijke zoektocht naar begrip en verzoening. De relatie, die zeven jaar later bekroond wordt met een huwelijk, blijft echter onder spanning staan door onverklaarbare verschillen en spanningen.
Mientje, de moeder van Minie reageert heel vreemd bij de kennismaking van Anke en de ouders van Minie.

“Mientje haalt meer thee voor ons. Ik knuffel Minie even. Ze vindt het allemaal spannend. Ze is jarenlang niet thuis geweest. Het is haar wens om bij haar familie te horen en de relatie met haar ouders weer op te bouwen. Dan komt ma Mientje terug.
Volkomen onverwacht, zonder iets te zeggen geeft ze me een klap met haar vlakke hand in mijn gezicht en loopt direct weer naar binnen.
Verstijfd van schrik zit ik op mijn stoel.
Minie is bleek.”

De kracht van het boek ligt in de manier waarop Suurd de persoonlijke geschiedenis verweeft met de grote geschiedenis. Anke's zoektocht naar haar Duitse wortels onthult een schokkende waarheid: haar opa was lid van de SA en bewaker in een gevangenenkamp. Tegelijkertijd raakt de lezer bekend met het verhaal van Anke's oma, die in 1945 met alle inwoners van Haren-Ems binnen 24 uur plaats moest maken voor Poolse ontheemden. Minies geschiedenis werpt licht op de Eerste Wereldoorlog en het huiselijk geweld waarin zij opgroeide. Deze onthullingen zijn geen losse feiten; ze worden vakkundig in de narratieve draad geweven als mogelijke bronnen voor de angsten en reacties van de hoofdpersonages in het heden.
Anke is net als opa Karl gewend om alles alleen te doen.

“Echt praten over wat me werkelijk bezighoudt, heb ik vroeger niet geleerd. Ik ben niet met vertrouwen opgegroeid en ben altijd om mijn hoede voor mensen: de buitenwereld is gevaarlijk en mensen kunnen je manipuleren, werd me steeds voorgehouden. Dat maakt dat ik alles overdenk, het allemaal zelf wil oplossen en zwijg. Minnie kan absoluut niet tegen zwijgen. Ma Mientje kon haar als ze boos was wel een week doodzwijgen. Ze vond dat vreselijk.”

De roman krijgt een urgentie door de parallellen te trekken met de actualiteit van 2022, wanneer de Russische invasie in Oekraïne leidt tot een fundamenteel verschil van inzicht tussen de twee vrouwen – Anke wil vluchten, Minie wil blijven. Is dit verschil geworteld in de trauma’s die van generatie op generatie zijn doorgegeven? Suurd stelt de lezer de vraag in hoeverre de gevoelens van angst, ontheemding en geweld hun stempel drukken op het leven van de hedendaagse mens.

'Het verleden roept' is een meeslepend boek dat thema's als identiteit, acceptatie, oorlogserfgoed en de helende kracht van verbondenheid met elkaar verbindt. De zoektocht van Anke en Minie naar de waarheid is zowel pijnlijk als diepgaand verrijkend, resulterend in een verdieping van hun relatie die ze niet voor mogelijk hadden gehouden. Het is een aanrader voor lezers die geïnteresseerd zijn in familiegeschiedenis, de psychologische impact van oorlog en de complexiteit van intermenselijke relaties.

Ik heb ‘Het verleden roept’ graag gelezen. De ondertitel ‘Reis naar verbondenheid’ is hier goed gekozen. Het was een soms adembenemende reis.