Een homerun

Chad Harbachs debuutroman De kunst van het veldspel is in Amerika door alle recensenten bejubeld, en ook in Nederland wordt het geprezen in de kranten en op radio en TV. Een hit, een homerun, een page-turner, een droom van een boek, zo wordt gezegd. En terecht. Zelden heb ik zo’n dik boek zo snel en ademloos uitgelezen, zelden had ik zulke rode oren.

Een van de hoofdpersonen is de jonge Henry Skrimshander, een uitzonderlijk honkbaltalent met een feilloze intuïtie. Hij leeft honkbal, ademt honkbal, droomt honkbal. En niet eens uit zucht naar rijkdom of roem, maar uit verlangen naar perfectie, ultieme schoonheid, de actie die kunstzinniger is dan alle kunst. Honkbal biedt hem zelfs een bijna Zen- Boeddhistische transcendentie: een opperste concentratie waardoor hij helemaal opgaat in het spel en de grenzen van zijn eigen ik overstijgt. Harbach beschrijft dat prachtig. Maar even prachtig beschrijft hij hoe Henry zijn ‘flow’ verliest en totaal verkrampt. Waar Henry eerst in trance en zonder nadenken de perfecte vangbal opvolgde met de al even perfecte aangooi, gaat hij nu te veel nadenken, zodat zijn spel smoort in faalangst en paniek. Dat hakt erin: ‘Wat hem nu overspoelde was pijn in zijn zuiverste vorm, pijn die niets betekende, (…) omdat alles slechts naar hier had geleid, en hier was nergens’. Mede daardoor bevat honkbal voor hem ‘een cruciale boodschap over Het Menselijk Tekort: we leven en hebben toegang tot schoonheid, kunnen die zelfs met vallen en opstaan scheppen, maar op een dag zullen we sterven’. Ja, soms bereik je perfectie, maar dan maak je een fout, en nog een, en nog een…..En uiteindelijk wacht de totale mislukking.

Ook andere hoofpersonen zien hun dromen totaal mislukken. Henry’s vriend en medestudent Mike bijvoorbeeld is heel gedreven als aanvoerder van het jeugdhonkbalteam, maar betreurt zijn gebrek aan honkbaltalent en als student is hij druk bezig zijn toekomst te vergooien. Hij wordt ‘een loser in een verloren leven’ genoemd. Andere personages verzuchten: ‘een mensenleven kent geen waaroms en slechts enkele hoe’s’. Toch is De kunst van het veldspel een heel optimistisch en stimulerend boek. Want de personages worden wel geconfronteerd met Het Menselijk Tekort, maar ze worden niet gebroken. Dat blijkt bijvoorbeeld in de enorm meeslepende scènes waarin Henry’s ongetalenteerde jeugdhonkbalteam, ondanks veel tegenslag en onvermogen, blijft knokken en de eigen fysieke en mentale grenzen steeds verlegt. Daarin heeft ook Henry een heroïsche rol, niet omdat hij zijn ‘flow’ terugvindt, maar juist omdat hij die niet terugvindt en zich toch herpakt. Precies dat is ook de heldhaftigheid van de andere personages: ze struikelen voortdurend, maar staan steeds ook weer op. Aangeslagen, een illusie armer, maar welgemoed.

Er zijn kleine smetjes: de vertaling – van Joris Vermeulen- leest stroef, en soms is het verhaal te voorspelbaar. Maar dat doet er niets toe. De kunst van het veldspel sleurt je 525 pagina’s lang helemaal mee, of je nou van honkbal houdt of niet. Het mooie is dat het juist niet gaat over sportieve glorie, maar over heroïsch optimisme ondanks alle tegenslag en pijn. Bovendien gaat het over liefde, vriendschap, de studententijd, verlangen naar schoonheid en perfectie, dromen en teleurstellingen, passie voor Moby Dick en andere boeken van Melville, en nog veel meer. Een erg sterk en veelomvattend boek, kortom. En dan te bedenken dat het een debuut is!