Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Zeer vreemde fantasie

(Eerder gerecenseerd op Goodreads, begin 2016)

Dankzij Prowisorio heb ik kort geleden de Argentijn César Aira ontdekt. Na De nachtelijke invallen van amtenaar Varamo bestelde ik meteen nog vijf Airaatjes, die ik allemaal dit jaar ga lezen. The literary conference heb ik nu uit, en ik vermaakte mij kostelijk.

Het boekje is niet na te vertellen zo vreemd. De hoofdpersoon is vertaler, schrijver, filosoof, gestoorde wetenschapper en ongelukkig in de liefde. Op basis van intuitie en toeval lost hij een onoplosbaar raadsel op en vindt hij een schat. Op basis van halsbrekende gedachten over perfectie, de noodzaak om grote culturele figuren te vermenigvuldigen en over aard en waarde van schoonheid en het menselijk brein besluit hij de grote Mexicaanse schrijver Carlos Fuentes te klonen. Waarbij het wel de vraag is waar de persoon Fuentes ophoudt en wat hem kenmerkt: welke cellen zijn wel geschikt voor het klonen van 'de hele Fuentes' en welke niet, in hoeverre staan het karakteristiek nette pak en de karakteristiek prachtige boeken voor 'de kern van Fuentes', enzovoort. Reden tot eindeloos gepeins van de hoofdpersoon. Daarnaast kijkt hij droevig dromend over een verloren geliefde naar een eigen toneelstuk vol dubbele bodems over de schepping en de liefde, een toneelstuk dat net als een tekening van Escher prachtig en onmogelijk is. Als toeschouwer van het stuk is hij totaal verbijsterd over wat hij als schrijver heeft voortgebracht. In de tussentijd loopt de operatie van het klonen op nagenoeg apocalyptische wijze uit de hand: ook hier is hij verbijsterd over wat zijn eigen bizarre brein heeft voortgebracht. Maar daarop vindt de hoofdfiguur een even bizarre als kunstzinnige als filosofische oplossing...

Zowel het brein als de fysieke werkelijkheid zijn veranderlijk en grillig, zo lijkt Aira te denken. Al onze opvattingen zijn ijle en provisorische vertalingen van een onvertaalbare en onbegrijpelijke wereld, het hele leven is een onvoorspelbare en surrealistische droom. Die opvatting komt volop tot zijn recht in de bizarre plotwendingen en in de - m.i. vaak prachtige - filosofische passages in dit boekje. Net als Borges is Aira echt een kampioen van de korte baan, die veel intrigerende ideeen samenbalt in slechts enkele toentallen pagina's. En net als Borges stimuleert hij daarmee op even filosofische als dichterlijke wijze onze verwondering. De plot is naar mijn smaak deze keer soms wat al te gek: ik vond De nachtelijke invallen van amtenaar Varamo mooier omdat het evenwichter was en serener van toon. Maar kniesoor die daar op let: ook dit Airaatje heb ik met veel plezier gelezen, en binnenkort lees ik het volgende.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Nico van der Sijde