Lezersrecensie
ONTHULLING VAN ONGEHOORDE GRUWELEN – De Naakte, IJzingwekkende Feiten
Magistraal, bloedstollend, huiveringwekkend, hartbrekend, onvergetelijk, iconisch. Als een roman alom wordt aangeprezen met hyperbolen dan zijn de verwachtingen al gauw te hooggespannen.
Holcomb is een afgelegen en ogenschijnlijk vredig plaatsje precies in het midden van de Verenigde Staten, waar zich in 1959 een onvoorstelbare tragedie ontvouwt. In koelen bloede en zonder enig motief wordt het modelgezin Clutter gruwelijk afgemaakt door twee jongemannen. Krantenkoppen luidden: ONTHULLING VAN ONGEHOORDE GRUWELEN – De Naakte, IJzingwekkende Feiten.
Truman Capote greep zijn kans en schreef over deze waargebeurde misdaad het literaire docudrama In koelen bloede, zijn enige noemenswaardige boek. Zelf noemde hij het een non-fictieroman.
Capote schrijft journalistiek precies en beheerst; tegelijk past hij technieken uit de fictie toe, zoals spanningsopbouw, karakterontwikkeling, sfeerschepping en wisseling van perspectief, om een meeslepende reconstructie van de feiten te kunnen vertellen. Hij schetst van de twee kille daders een genuanceerd en menselijk portret, zonder hun daden te veroordelen of vergoelijken. Hij onderzoekt hun motieven, achtergrond en innerlijke conflicten en dwingt daarmee de lezer na te denken of de scheidslijn tussen goed en kwaad wel zo scherp is als we geneigd zijn te denken. Hij werpt de vraag op of de doodstraf niets meer is dan wraak van de samenleving.
De feitelijke toon, het trage tempo, de overmaat aan details, herhalingen en uitweidingen zorgden ervoor dat het boek me weinig meesleepte. Omdat al vanaf het eerste begin duidelijk is wie de slachtoffers zijn en wie de daders, werd ik niet nieuwsgierig naar het verloop van het verhaal. Capote bouwt spanning op door de verwachting te wekken dat later de gruwelijkste details van de moord en de executie zullen worden onthuld. De Amerikaanse journalist Tom Wolfe muntte in dit verband zelfs het begrip pornoviolence. Volgens Capote mag je van geweld genieten, en dat doet zowel de eenvoudige burgerij als de elite volop, alleen is de plaatselijke chic er hypocriet over.
Hoewel Capote de ruimte biedt aan verschillende perspectieven, geeft het boek duidelijk weer dat Capote van mening was dat de daders evenzeer slachtoffers van het noodlot waren als het gezin Clutter. De daders, gespeend van enige empathie, leidden schrale, zinloze levens en kregen in het leven nauwelijks meer kansen dan zij hun weerloze slachtoffers gaven. Capote thematiseert daarmee het toeval en toont wat er kan gebeuren met mensen die in Amerika van de sociale ladder vallen. De grootste kracht van het boek schuilt in de empathie met de daders die de schrijver op de lezer weet over te brengen. Capote laat daarmee en passant zien dat empathie het risico op overidentificatie met andermans emoties inhoudt, wat niet effectief is in een situatie die beschouwing en afstand vraagt, zoals in de journalistiek en bij het vaststellen van de schuldvraag bij een misdaad.
Met de uiterst gedetailleerde beschrijving van de daders is het Capote gelukt hen in de herinnering van miljoenen lezers te laten voortleven, hoewel het onduidelijk blijft wat hen ertoe heeft bewogen het Clutter gezin zo gruwelijk om te brengen. Dat wil niet zeggen dat Capote met opzet een eerbetoon aan de daders heeft willen schrijven. Met dit boek doet hij het gezin Clutter echter geen recht, want lezers zullen zich niet hun leven maar alleen hun gruwelijke dood herinneren. De brute, viervoudige moord moet een krachtige doorwerking hebben gehad op de twee zussen uit het gezin die het overleefden. Het boek was krachtiger en evenwichtiger geweest als Capote die doorwerking had uitgewerkt.
Ik voel me wat ongemakkelijk bij het feit dat een roversbuit van 40 dollar de levens van zes mensen heeft gekost terwijl de schrijver er vervolgens 2 miljoen dollar aan verdiende. Terecht of onterecht ervaar ik dat als wrang, in het bijzonder voor de nabestaanden.
De vertaling uit 1966 door Thérèse Cornips, die later met de vertaling van Prousts romancyclus de Martinus Nijhoff Vertaalprijs zou winnen, is her en der wat gedateerd maar leest toch fijn.
In koelen bloede is een goed geschreven klassieker die in de smaak zal vallen bij liefhebbers van literaire thrillers.
Holcomb is een afgelegen en ogenschijnlijk vredig plaatsje precies in het midden van de Verenigde Staten, waar zich in 1959 een onvoorstelbare tragedie ontvouwt. In koelen bloede en zonder enig motief wordt het modelgezin Clutter gruwelijk afgemaakt door twee jongemannen. Krantenkoppen luidden: ONTHULLING VAN ONGEHOORDE GRUWELEN – De Naakte, IJzingwekkende Feiten.
Truman Capote greep zijn kans en schreef over deze waargebeurde misdaad het literaire docudrama In koelen bloede, zijn enige noemenswaardige boek. Zelf noemde hij het een non-fictieroman.
Capote schrijft journalistiek precies en beheerst; tegelijk past hij technieken uit de fictie toe, zoals spanningsopbouw, karakterontwikkeling, sfeerschepping en wisseling van perspectief, om een meeslepende reconstructie van de feiten te kunnen vertellen. Hij schetst van de twee kille daders een genuanceerd en menselijk portret, zonder hun daden te veroordelen of vergoelijken. Hij onderzoekt hun motieven, achtergrond en innerlijke conflicten en dwingt daarmee de lezer na te denken of de scheidslijn tussen goed en kwaad wel zo scherp is als we geneigd zijn te denken. Hij werpt de vraag op of de doodstraf niets meer is dan wraak van de samenleving.
De feitelijke toon, het trage tempo, de overmaat aan details, herhalingen en uitweidingen zorgden ervoor dat het boek me weinig meesleepte. Omdat al vanaf het eerste begin duidelijk is wie de slachtoffers zijn en wie de daders, werd ik niet nieuwsgierig naar het verloop van het verhaal. Capote bouwt spanning op door de verwachting te wekken dat later de gruwelijkste details van de moord en de executie zullen worden onthuld. De Amerikaanse journalist Tom Wolfe muntte in dit verband zelfs het begrip pornoviolence. Volgens Capote mag je van geweld genieten, en dat doet zowel de eenvoudige burgerij als de elite volop, alleen is de plaatselijke chic er hypocriet over.
Hoewel Capote de ruimte biedt aan verschillende perspectieven, geeft het boek duidelijk weer dat Capote van mening was dat de daders evenzeer slachtoffers van het noodlot waren als het gezin Clutter. De daders, gespeend van enige empathie, leidden schrale, zinloze levens en kregen in het leven nauwelijks meer kansen dan zij hun weerloze slachtoffers gaven. Capote thematiseert daarmee het toeval en toont wat er kan gebeuren met mensen die in Amerika van de sociale ladder vallen. De grootste kracht van het boek schuilt in de empathie met de daders die de schrijver op de lezer weet over te brengen. Capote laat daarmee en passant zien dat empathie het risico op overidentificatie met andermans emoties inhoudt, wat niet effectief is in een situatie die beschouwing en afstand vraagt, zoals in de journalistiek en bij het vaststellen van de schuldvraag bij een misdaad.
Met de uiterst gedetailleerde beschrijving van de daders is het Capote gelukt hen in de herinnering van miljoenen lezers te laten voortleven, hoewel het onduidelijk blijft wat hen ertoe heeft bewogen het Clutter gezin zo gruwelijk om te brengen. Dat wil niet zeggen dat Capote met opzet een eerbetoon aan de daders heeft willen schrijven. Met dit boek doet hij het gezin Clutter echter geen recht, want lezers zullen zich niet hun leven maar alleen hun gruwelijke dood herinneren. De brute, viervoudige moord moet een krachtige doorwerking hebben gehad op de twee zussen uit het gezin die het overleefden. Het boek was krachtiger en evenwichtiger geweest als Capote die doorwerking had uitgewerkt.
Ik voel me wat ongemakkelijk bij het feit dat een roversbuit van 40 dollar de levens van zes mensen heeft gekost terwijl de schrijver er vervolgens 2 miljoen dollar aan verdiende. Terecht of onterecht ervaar ik dat als wrang, in het bijzonder voor de nabestaanden.
De vertaling uit 1966 door Thérèse Cornips, die later met de vertaling van Prousts romancyclus de Martinus Nijhoff Vertaalprijs zou winnen, is her en der wat gedateerd maar leest toch fijn.
In koelen bloede is een goed geschreven klassieker die in de smaak zal vallen bij liefhebbers van literaire thrillers.
3
3
Reageer op deze recensie
