Lezersrecensie
Hét standaardwerk over de componist van het allerhoogste
‘Johann Sebastian Bach: The Learned Musician’, de biografie van Johann Sebastian Bach geschreven door Christoph Wolff, is in 2000 gepubliceerd. Sindsdien wordt het werk terecht alom bejubeld als hét standaardwerk over de componist die ons de allerhoogste muziek heeft geschonken terwijl we over de persoon zelf zo weinig weten. Het standaardwerk won de Otto Kinkeldey Award en werd voor de Pulitzer Prize in Biography genomineerd. De biografie is in het Nederlands vertaald en draagt de titel ‘Johann Sebastian Bach. Zijn leven, zijn muziek, zijn genie’.
Bach was niet alleen een geniaal baanbreker maar had ook grote invloed op de componisten na hem. Wolff schetst Bach als componist, instrumentalist, organist, leermeester, theoloog en ondernemer. De schrijfstijl is vlot en jargon wordt gemeden waardoor het verhaal voor leken goed is te volgen, al zullen musicologen en musici er meer uit halen.
Wolff geeft een compleet en feitelijk overzicht van het weinige dat schriftelijk over Bach is overgeleverd. Gustav Leonhardt roemt de integriteit en lucide inzichten van Wolff. Volgens Maarten ’t Hart “… staat alles wat wij van Bach weten in dit grootse boek, het is een voorbeeldig naslagwerk” en kan de later verschenen, door Gardiner geschreven biografie Music in the Castle of Heaven ons niet méér over Bach onthullen dan zijn voorgangers, Wolff inbegrepen.
Vervolgens betoogt Wolff dat er uit de overgeleverde documenten geen beeld van een diepgelovige man oprijst maar een beeld van een musicus die streefde naar maximale beheersing van zijn vak. Componeren was voor hem een wetenschap. Volgens Wolff was Bach een experimenterende wetenschapper in zijn muzikale laboratorium, een componist met een wetenschappelijke benadering maar zonder wetenschappelijke opleiding. De duiding van de feiten en het beeld dat hieruit oprijst is geloofwaardig.
Maarten ’t Hart kan zich echter niet in dit beeld vinden en betoogt dat de wetenschapper Wolff Bach heeft geschapen naar zijn beeld en gelijkenis en een verwrongen beeld tussen al die vermoedens optekent. ’t Hart: “ … wil de mens Bach er maar niet uit oprijzen … , wat deels te wijten is … aan het feit dat Wolff de componist met een welhaast wonderbaarlijke verbetenheid in een curieus keurslijf wil persen dat al in de ondertitel van zijn biografie besloten ligt.” “Het beeld van Bach is dat van een academicus die per ongeluk niet gestudeerd had.” Volgens ’t Hart “… was hij (Bach) geen muziekprofessor met gevulde boekenkasten, die intellectuele gesprekken voerde met academici.” Hiervoor draagt ’t Hart als argument onder meer hoge kroegrekeningen aan.
Wolff geeft verder prachtige overzichten van Bachs muziek en de omstandigheden waaronder die tot stand zijn gekomen. Het werk is overzichtelijk door de vele kaarten en tabellen. De uitgave, prachtig vormgegeven en op fraai papier gedrukt, is aan iedere Bachbewonderaar aan te bevelen om in de boekenkast te zetten en telkens weer te raadplegen.
Christoph Wolff heeft orgel, muziekwetenschap en kunstgeschiedenis gestudeerd. Hij is emeritus hoogleraar Muziekwetenschap aan de Harvard University en was gasthoogleraar aan diverse Amerikaanse en Duitse universiteiten. Hij was hoofd van het Bach-Archiv Leipzig en behoort tot de samenstellers van de “Neue Bach-Ausgabe”. In 2021 werd hij onderscheiden met de Bach-Medaille van de stad Leipzig.
Bach was niet alleen een geniaal baanbreker maar had ook grote invloed op de componisten na hem. Wolff schetst Bach als componist, instrumentalist, organist, leermeester, theoloog en ondernemer. De schrijfstijl is vlot en jargon wordt gemeden waardoor het verhaal voor leken goed is te volgen, al zullen musicologen en musici er meer uit halen.
Wolff geeft een compleet en feitelijk overzicht van het weinige dat schriftelijk over Bach is overgeleverd. Gustav Leonhardt roemt de integriteit en lucide inzichten van Wolff. Volgens Maarten ’t Hart “… staat alles wat wij van Bach weten in dit grootse boek, het is een voorbeeldig naslagwerk” en kan de later verschenen, door Gardiner geschreven biografie Music in the Castle of Heaven ons niet méér over Bach onthullen dan zijn voorgangers, Wolff inbegrepen.
Vervolgens betoogt Wolff dat er uit de overgeleverde documenten geen beeld van een diepgelovige man oprijst maar een beeld van een musicus die streefde naar maximale beheersing van zijn vak. Componeren was voor hem een wetenschap. Volgens Wolff was Bach een experimenterende wetenschapper in zijn muzikale laboratorium, een componist met een wetenschappelijke benadering maar zonder wetenschappelijke opleiding. De duiding van de feiten en het beeld dat hieruit oprijst is geloofwaardig.
Maarten ’t Hart kan zich echter niet in dit beeld vinden en betoogt dat de wetenschapper Wolff Bach heeft geschapen naar zijn beeld en gelijkenis en een verwrongen beeld tussen al die vermoedens optekent. ’t Hart: “ … wil de mens Bach er maar niet uit oprijzen … , wat deels te wijten is … aan het feit dat Wolff de componist met een welhaast wonderbaarlijke verbetenheid in een curieus keurslijf wil persen dat al in de ondertitel van zijn biografie besloten ligt.” “Het beeld van Bach is dat van een academicus die per ongeluk niet gestudeerd had.” Volgens ’t Hart “… was hij (Bach) geen muziekprofessor met gevulde boekenkasten, die intellectuele gesprekken voerde met academici.” Hiervoor draagt ’t Hart als argument onder meer hoge kroegrekeningen aan.
Wolff geeft verder prachtige overzichten van Bachs muziek en de omstandigheden waaronder die tot stand zijn gekomen. Het werk is overzichtelijk door de vele kaarten en tabellen. De uitgave, prachtig vormgegeven en op fraai papier gedrukt, is aan iedere Bachbewonderaar aan te bevelen om in de boekenkast te zetten en telkens weer te raadplegen.
Christoph Wolff heeft orgel, muziekwetenschap en kunstgeschiedenis gestudeerd. Hij is emeritus hoogleraar Muziekwetenschap aan de Harvard University en was gasthoogleraar aan diverse Amerikaanse en Duitse universiteiten. Hij was hoofd van het Bach-Archiv Leipzig en behoort tot de samenstellers van de “Neue Bach-Ausgabe”. In 2021 werd hij onderscheiden met de Bach-Medaille van de stad Leipzig.
1
Reageer op deze recensie
