Lezersrecensie
Een huiveringwekkend portret van een stad in crisis
Ashokamitran (1931 – 2017) wordt gerekend tot de grootste moderne schrijvers uit de Zuidoost-Indiase deelstaat Tamil Nadu. Hij schreef tientallen romans en novelles, honderden korte verhalen en essays in het Tamil, een klassieke taal die mogelijk nog ouder is dan Sanskriet. Een aantal van zijn werken is in het Engels vertaald. Hij schreef over de kleinzieligheden en uitdagingen van de gewone man, die zo gewoon is dat hij geen plek in een roman verdient. Zijn korte roman Water uit 1973 geldt als een onbetwiste klassieker in de Indiase literatuur.
Water vertelt het verhaal van de ongekende droogte eind jaren zestig in Madras, de hoofdstad van Tamil Nadu. Water schetst een huiveringwekkend portret van deze door droogte geteisterde metropool. Hoe redden de stedelingen zich zonder deze primaire levensbehoefte? De roman gaat niet zo zeer over de waterschaarste maar meer over de crisis die leidt tot veranderingen op individueel niveau en op maatschappelijk niveau, zoals die voortvloeien uit gevoelde wanhoop, woede, bedrog, egoïsme en vrijgevigheid. De roman schetst een portret van de wankele sociale structuren in de metropool en doet daarbij denken aan de roman De pest van Albert Camus.
Het verhaal van de zich voortslepende watercrisis wordt verteld aan de hand van de relatie tussen drie vrouwen uit de middenklasse. Jamuna is een alleenstaande vrouw van achtentwintig en haar dromen om het te maken in de filmindustrie zijn in duigen gevallen. Ze is hierdoor in een existentiële crisis terechtgekomen, ook omdat ze met haar vervlogen hoop haar waardigheid en aanzien in de gemeenschap is verloren. Haar vierentwintigjarige zus Chaya is getrouwd en heeft nog wel hoop. Een lerares slaagt erin Jamuna nieuw perspectief te geven. Deze drie vrouwen zijn temperamentvol, standvastig en barmhartig en leiden een leven dat door het patriarchaat wordt bepaald.
De opvallende schrijfstijl van Ashokamitran is precies, genuanceerd, gemoedelijk en zonder bloemrijke stijlfiguren of hyperbolen. Op het eerste gezicht kan deze stijl daardoor kaal en niet-literair overkomen. Je moet steeds tussen de regels door lezen, want Ashokamitran laat veel impliciet, wat hem zijn unieke kracht geeft. Ashokamitran laat de verklaring van gebeurtenissen altijd over aan de lezer. Hij laat de menselijke aard onopvallend doorsijpelen in de zorgvuldig gekozen details. De lezers krijgt daardoor op een onnadrukkelijke manier inzicht in de gevoelens en drijfveren van de personages. Zo beschrijft Ashokmitran een gebeurtenis waarbij een oude vrouw uit een hoge kaste bezwijkt onder de last van de zware potten vol water die ze van verre heeft meegesjouwd. Nadat ze op de grond was gevallen, schieten andere vrouwen haar te hulp, waarna de oude vrouw het begint uit te krijsen en haar waterpot leeggiet. Haar reactie wordt niet uitgelegd; de lezer dient zelf uit haar reactie op te maken dat deze vrouw gevoelens van angst en afschuw ervaart. Ze wil namelijk niet dat haar waterpot en zijzelf door de onaanraakbaren worden bezoedeld en daarmee hun ‘zuiverheid’ kwijtraken. Lezers moeten kennis van de Indiase cultuur hebben om haar gevoelens, gedachten en gedrag te doorgronden.
Aan de hand van dit verhaal over drie gewone vrouwen, die zich staande moeten houden tijdens een grote watercrisis, laat Ashokamitran zien dat de mens gedoemd is om vrij te zijn. Aan de ene kant gedoemd, want de mens heeft zichzelf niet geschapen, en aan de andere kant vrij, want eenmaal in de wereld geworpen is de mens verantwoordelijk voor al zijn daden, waarmee hij vorm geeft aan zijn bestaan en aan zijn wereld. Het is een waarheid die existentialist Sartre zo treffend formuleerde.
De soepele vertaling uit het Tamil is van Lakshmi Hölmstrom. Bijnamen en aanspreektitels, die in het Tamil onmisbaar zijn, heeft zij onvertaald gelaten.
Water plaatst een watercrisis eind jaren zestig te midden van een existentiële en sociale crisis van stedelingen in een Indiase metropool. Een watercrisis die zich herhaalde in 2002 en 2019. De korte roman vergt van de lezer om tussen de regels door te lezen en de aard van de mens uit welgekozen details af te leiden. Er is een basiskennis van de Indiase samenleving vereist om deze indrukwekkende klassieker uit de Indiase literatuur te kunnen doorgronden en waarderen.
Water vertelt het verhaal van de ongekende droogte eind jaren zestig in Madras, de hoofdstad van Tamil Nadu. Water schetst een huiveringwekkend portret van deze door droogte geteisterde metropool. Hoe redden de stedelingen zich zonder deze primaire levensbehoefte? De roman gaat niet zo zeer over de waterschaarste maar meer over de crisis die leidt tot veranderingen op individueel niveau en op maatschappelijk niveau, zoals die voortvloeien uit gevoelde wanhoop, woede, bedrog, egoïsme en vrijgevigheid. De roman schetst een portret van de wankele sociale structuren in de metropool en doet daarbij denken aan de roman De pest van Albert Camus.
Het verhaal van de zich voortslepende watercrisis wordt verteld aan de hand van de relatie tussen drie vrouwen uit de middenklasse. Jamuna is een alleenstaande vrouw van achtentwintig en haar dromen om het te maken in de filmindustrie zijn in duigen gevallen. Ze is hierdoor in een existentiële crisis terechtgekomen, ook omdat ze met haar vervlogen hoop haar waardigheid en aanzien in de gemeenschap is verloren. Haar vierentwintigjarige zus Chaya is getrouwd en heeft nog wel hoop. Een lerares slaagt erin Jamuna nieuw perspectief te geven. Deze drie vrouwen zijn temperamentvol, standvastig en barmhartig en leiden een leven dat door het patriarchaat wordt bepaald.
De opvallende schrijfstijl van Ashokamitran is precies, genuanceerd, gemoedelijk en zonder bloemrijke stijlfiguren of hyperbolen. Op het eerste gezicht kan deze stijl daardoor kaal en niet-literair overkomen. Je moet steeds tussen de regels door lezen, want Ashokamitran laat veel impliciet, wat hem zijn unieke kracht geeft. Ashokamitran laat de verklaring van gebeurtenissen altijd over aan de lezer. Hij laat de menselijke aard onopvallend doorsijpelen in de zorgvuldig gekozen details. De lezers krijgt daardoor op een onnadrukkelijke manier inzicht in de gevoelens en drijfveren van de personages. Zo beschrijft Ashokmitran een gebeurtenis waarbij een oude vrouw uit een hoge kaste bezwijkt onder de last van de zware potten vol water die ze van verre heeft meegesjouwd. Nadat ze op de grond was gevallen, schieten andere vrouwen haar te hulp, waarna de oude vrouw het begint uit te krijsen en haar waterpot leeggiet. Haar reactie wordt niet uitgelegd; de lezer dient zelf uit haar reactie op te maken dat deze vrouw gevoelens van angst en afschuw ervaart. Ze wil namelijk niet dat haar waterpot en zijzelf door de onaanraakbaren worden bezoedeld en daarmee hun ‘zuiverheid’ kwijtraken. Lezers moeten kennis van de Indiase cultuur hebben om haar gevoelens, gedachten en gedrag te doorgronden.
Aan de hand van dit verhaal over drie gewone vrouwen, die zich staande moeten houden tijdens een grote watercrisis, laat Ashokamitran zien dat de mens gedoemd is om vrij te zijn. Aan de ene kant gedoemd, want de mens heeft zichzelf niet geschapen, en aan de andere kant vrij, want eenmaal in de wereld geworpen is de mens verantwoordelijk voor al zijn daden, waarmee hij vorm geeft aan zijn bestaan en aan zijn wereld. Het is een waarheid die existentialist Sartre zo treffend formuleerde.
De soepele vertaling uit het Tamil is van Lakshmi Hölmstrom. Bijnamen en aanspreektitels, die in het Tamil onmisbaar zijn, heeft zij onvertaald gelaten.
Water plaatst een watercrisis eind jaren zestig te midden van een existentiële en sociale crisis van stedelingen in een Indiase metropool. Een watercrisis die zich herhaalde in 2002 en 2019. De korte roman vergt van de lezer om tussen de regels door te lezen en de aard van de mens uit welgekozen details af te leiden. Er is een basiskennis van de Indiase samenleving vereist om deze indrukwekkende klassieker uit de Indiase literatuur te kunnen doorgronden en waarderen.
1
Reageer op deze recensie
