Ghosh’ Bengaalse natuurroman blaast je niet omver maar kabbelt voort

De Sundarbans is een getijdengebied in de delta van de Ganges, dichtbij de stad Kolkata, het voormalige Calcutta. Dit gebied bestaat uit duizenden eilandjes, waarvan een deel tijdens vloed onder water staat. De inheemse Bengaalse gemeenschappen houden er hun eigen cultuur op na; zij aanbidden bijvoorbeeld de beschermgodin Bon Bibi, omdat zij dagelijks moeten worstelen om het bestaan. Want als ze niet door cyclonen en overstromingen worden geteisterd, dan moeten ze wel uit de buurt blijven van de hongerige krokodillen en Bengaalse tijgers, of erger nog, de corrupte overheid.

In Het hongerig getij verknoopt Amitav Ghosh twee verhalen tegen de achtergrond van de Sundarbans. Het eerste verhaal betreft het lot van de communistische ontheemden die zich op het eiland Morichjhanpi hadden gevestigd en in 1979 door de Bengaalse overheid werden afgeslacht. Het tweede verhaal betreft het natuurbeheer in dit gebied: de overheid beschermt de tijgers maar niet de mensen, waardoor er elk jaar honderden mensen worden opgegeten. Het roept de vraag op of een tijgerleven meer waard is dan een mensenleven.

Deze roman wil je lezen vanwege Ghosh’ beeldend proza over de exotische natuur. Het is heerlijk om je te laten onderdompelen in zijn meeslepende beschrijvingen van een rivierdolfijn en haar kalfje en de traditionele leefwijze van krabbenvissers. Toch is deze roman minder sterk dan zijn Ibis-trilogie.

Het verhaal kabbelt voort tot er pas op het einde vaart en spanning in komt. Ghosh probeert wel de spanning op te voeren door op gekunstelde manier een treffen met tijgers en krokodillen in te lassen, maar doet daarmee vooral denken aan Indiana Jones. Hij wekt de personages onvoldoende tot leven en vult veel voor de lezer in. Doordat Ghosh het politieke en het ecologische thema weinig uitwerkt is een tamelijk oppervlakkige roman tot stand gekomen waarin de naden tussen de puzzelstukjes zichtbaar zijn gebleven.

Wie de Nederlandse uitgave leest zal gauw merken dat het een vertaling is. Paul van den Hout was de vertaler.

In 2018 ontving Amitav Ghosh de Jnanpith Award, de hoogste literaire onderscheiding in India, omdat hij zich in zijn romans vanuit historische achtergronden naar het heden begeeft; hij schept een wereld waarin het verleden in betekenisvolle opzichten met het heden is verbonden. Het hongerig getij is hiervan een voorbeeld, waarin Ghosh de wisselwerking tussen mensen, dieren en natuur in de Sundarbans verkent. De roman vereist geen kennis van de Indiase maatschappij en zal in de smaak vallen bij liefhebbers van ecologische romans.